Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Brekchiya  va  konglomerat
  –  shag’al  va  mayda  shag’alning 
sementlashgan  turlari  bo’lib,  agar  bo’laklar  silliqlangan  bo’lsa 
konglomerat
, 
silliqlanmagan  bo’lsa 
brekchiya
  deb  ataladi.  Ularning  mustahkamligi  5,0  dan 
60MPa  bo’lib,  uning  darajasi  bo’laklarning  tarkibiga  bog’liqdir.  Konglomerat  va 
brekchiya kremniyli hamda karbonatli sement olishda, qurilish materiali sifatida va 
pardozlash ishlarida ishlatiladi
3
. 
 
 
21-rasm. Brekchiyaning tabiatda joylashishi 
 
 
Qumtosh
  –  qumlarning  sementlanishi  natijasida  hosil  bo’ladi.  Kremniyli 
qumtosh  eng  mustahkam  va  qattiq  hisoblanadi.  Ularning  rangi  kulrang,  to’q 
kulrang  va  hokazo.  Mustahkamligi  uning  minerologik  tarkibiga  qarab  5MPa  dan  
200MPa  gacha  o’zgaradi.  Agar  qumtosh  tarkibida  pirit,  limonit  va  gilli 
qo’shimchalar  bo’lsa,  uning  qurilish  xossasi  yomonlashadi.  Qumtoshlar  issiqqa 
kislotaga chidamli modda va qurilish materiali sifatida ishlatiladi.  
 
Alevrolit
  –  suglinokning  sementlashgani  bo’lib,  qattiq  yaxlit  tog’  jinsi 
bo’lib, suvda erimaydi. Qurilish xususiyatlari qumtoshga o’xshash.