Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

kondensatsiyalanishi 
– suvga aylanish natijasidir. Havo  o’z  haroratiga 
qarab faqat ma’lum miqdorgacha namliknigina  o’zida ushlab tura  olishi mumkin. 
0°C    haroratdagi  1m
3
  havoda  4,5  gr  bug’  holidagi  namlik  bo’ladi:  xuddi  shu 
hajmdagi  15°  C  havoda  12,7  g,  35°  C  havoda  esa  40,3  g    suv  bug’i        bo’lishi 
mumkin. Sahroda 35° C havoda suv bug’i  holidagi namlik 40,3 g bo’lmay balki 
buning yarmidan ham kam. Demak, havoning to’yinishi uchun 20 g nam yetmaydi. 
Boshqacha  qilib  aytganda,  sahroda  havoning  nisbiy  namligi  40  –  50%  atrofida 
bo’ladi.  Havoning  harorati  kechalari  ko’pincha  15°  C  gacha  tushib  qoladi. 
Kunduzgi havoni to’yintirish uchun yetmayotgan 20 grammga teng namlik o’rniga  
 
 
 

---

84 
 
 
 
31-rasm. Yer osti suvlarining kondensatsiyalanishi 
havo  endi    kechasi  o’ta  to’yingan  bo’lib  qoladi,chunki  15
0 
havo  faqatgina  12gr 
namlikni ushlab tura  olishi mumkin.  Natijada huddi shu ortiqcha namlik shudring 
holida Yer yuziga tushadi. Ertalab, kun chiqishidan oldin butun yer yuzi nam bilan 
qoplangan bo’ladi va barcha o’simliklarda shudring tomchilarini ko’rish mumkun. 
Kun isishi bilan bu namlik bug’lanib ketadi, lekin uning bir qismi tuproqqa singib 
ketishga  ulguradi.  Shunday  qilib,  bu  yerda  yer  osti  suvi  havodagi  bug’  holida 
bo’lgan  nam  hisobiga  paydo  bo’ladi  (O.K.Lange).  Yer  osti  suvlari  hosil 
bo’lishining  yana bir  uchinchi  yo’li  bu  vulqon  otilgan  vaqtda  juda  ko’p  miqdorda 
suv bug’lari ajralib chiqishi kuzatilgan. Yerning ichki qismida har xil gaz va erigan 
holdagi  moddalardan  tashqari  suv  bug’lari  ham  mavjud.  Suv  bug’lari  tarkibida 
gazlar bo’lib, o’z yo’lida mineral jismlarni eritadi va yuqoriga qarab harakatlanadi. 
Bu  yerda  ular  bir  muncha  sovuq  joyga  tushib  qolib,  harorati  pasayadi  va  suv 
bug’lari  hali  ham  yuqori  haroratga  ega  bo’lgan  va  gazlarga  to’yingan  suvga 
aylanadi. Bu suvlar