Z. O. Nazarova farm atsevtika fan lari d o k to ri, professor

X
Tibbiy  ashyolar
Tibbiy  buyumlar
1
Tibbiy texnika
Tibbiyotda ishlati­
ladigan  buyumlar
T a s h x i s   q o ' y i s h   in 
vitro  vositala ri
2-chizma.  Tibbiyot  tovarlarining  tasnifi.
Tibbiyot  tovarlarining  asosiy  qismini 
tibbiy  texnika
  deb 
ataluvchi  tibbiy  texnik  qurilm alar tashkil  etadi.
Tibbiy  texnikaning  behisob  nom lari  funksional  m aqsad- 
m ohiyatga  bog‘liq  holda  quyidagicha  tasniflanadi:  asboblar. 
uskunalar,  apparatlar,  jihozlar.
Tibbiy  asboblar
  —  tibbiyot  xodimlari  foydalanadigan,  inson 
a ’zolari va to‘qimalarida muolaja ishlarini bajaradigan texnik vositalar.
Tibbiy  asboblar,  asosan,  ixtisoslashtirilgan  korxonalarda 
nom enklatura  bo'yicha  tayyorlanadigan  eng  ko‘p  sonli  tibbiy 
buyum lar  guruhidir.  Tibbiy  asboblarni  ko‘p  m iqdorda  ishlab 
chiqarish, asboblaming  turli zamonaviy assortimentini ko‘paytirish 
va  kengaytirish  yangi  texnologiyalarning  rivojlanishiga  bogMiq. 
T o v a rla r  n o m e n k la tu ra sid a   u m u m iy   ja rro h lik   va  m axsus 
(neyrojarrohlik,  oftalmologiya,  abdominal jarrohlik va shu kabilar) 
operatsiyalarga  moMjallangan jarrohlik asbob-uskunalari  salmoqli 
o ‘rin  tutadi.
Tibbiy  uskunalar
  (asboblar)  —  bem or  holatiga  oid  m a’lu- 
m otni  olish,tashxis q o ‘yish  yoki  m e’yordan  u  yoki  bu  og‘ishlami 
belgilash  imkonini beradigan  qurilmalar.  Uskunalar ko‘rsatuvchi, 
qayd  etuvchi,  kombinirlangan  boMadi.
Ko'rsatuvchi uskunalar
 oMchanayotgan miqdorlami ko‘z bilan 
asbobning hisob-raqam qurilmasi bo'yicha (tonom etr, term om etr) 
aniqlash  mumkin  boMgan  moslamalardir.
21

---

Qayd  etuvchi  uskunalarda
  o ‘lchanayotgan  m iq d o rn in g  
ahamiyati  muttasil yoki vaqti-vaqti bilan u yoki bu usul yordamida 
ko‘pincha qog'oz tasm ada siyoh  yoki  tasvir tasmasida  yorug‘  nur 
bilan   qayd  e tilad i.  M azk u r  u sk u n ala rn in g   o ‘zi  yozuvchi 
(kardiograflar,  ensefalograflar)  deb  ataladi.
Kombinirlagan  uskunalarda
  indikatsiya,  shuningdek  o ‘lcha- 
nayotgan  m iqdorni  qayd  etish  am alga  oshiriladi.  Yozilgan 
jarayonlam i  tahlil  qilish  b o ‘yicha  asboblar va  qurilm alar  mavjud.
Tibbiy apparatlar —
 birorta turdagi quw at  (issiqlik,  nurlanish, 
elektr)  ni  organizmga  um um an  yoki  tanlab,  muayyan  funksional 
tizimga  yoki  a ’zo  (a’zolar  guruhi)  ga  ta ’sir  o ‘tkazish  maqsadida 
generatsiya qiluvchi qurilmalar.  Organizmning u yoki bu funksional 
tizimlariga  muayyan  vaqt  davom ida  o'rnini  bosadigan  buyum lar 
apparatlar  sirasiga  kiradi  (“ Sun’iy  buyrak”  apparati,  o'pkaning 
sun’iy ventilatsiyasi  uchun  apparat  va  hokazo).
Uskuna  va  apparatlar  (  um umiy  “Tibbiy  apparatura”  nomi 
ostida  birlashgan)  —  nom enklatura  bo ‘yicha  tibbiy  tovarlam ing 
eng  murakkab  va  ko‘p  sonli  guruhlaridan  biri.  Ushbu  sohada 
m udofaa  majmuasiga  mansub  aksariyat  korxonalar,  yirik  ilmiy 
tashkilotlar,  kichik  korxonalam ing  katta  qismi  faoliyat  ko‘rsat- 
moqda.  M azkur guruhga mansub mahsulotlami ishlab chiqarishda 
murakkab yuqori  texnologik  ishlov beruvchi  asbob-uskunalardan 
foydalaniladi.  Bu sohaga umumtexnika tayyorgarligiga ega bo ‘lgan 
malakali  ilmiy va  ishlab chiqarish  kadriari jalb etiladi.
Uskuna va apparatlar tibbiy tovarlar bozorining  katta,  boshqa 
guruhlarga nisbatan ortiqroq hajmini egallaydi.  Hozirgi paytda tibbiy 
apparatura  bozorida  endoskopik,  rentgen,  fluorografik  texnika, 
o'pka sun’iy ventilatsiyasi  tizim lari,  narkozli-nafas olish  apparat­
lari,  barokameralar,  elektrokardiograflar,  m onitorlar,  laboratoriya 
jihozlari  ko‘proq taqdim  etilgan.
Tibbiy  jihozlar
  —  davolash  va  kasallikning  oldini  olish 
jarayonlarini  amalga  oshirishda  bem orlar  va  tibbiyot  xodimlari 
uchun qulay shart-sharoitlarni  yaratuvchi tibbiy texnik qurilm alar 
yig‘indisi.
Tibbiy tovarlami  ishlab chiqarish  hajmida tibbiy jihozlar oxirgi 
o ‘rinni  egallaydi  va  tibbiy  texnika  nomenklaturasi  bo ‘yicha  eng
2 2

---

ko‘p sonli  hisoblanadi.  Shifoxona uskunalarining barcha turlari va 
tibbiy jihozlar (funksional  operatsiya kursilari,  ko'p uyali o ‘rindiq, 
yoritkichlar,  zambilg‘altaklar,  stomatologik va ginekologik o ‘rin- 
diqlar, javonlar va  asboblar,  dorilar  uchun  kursilar),  shuningdek 
davolash-tashxis  tadbirlarini  o ‘tkazishda  aseptika  jarayonini 
ta ’m inlaydigan  q urilm alar  (sterilizatorlarning  har  xil  turlari, 
dezinfeksiya jihozlari)  tibbiy jihozlar toifasiga  kiradi.
Jihoz,  apparat,  asbob-uskunalarning sifati  ularning qulayligi, 
topshirilgan  yuklam i  qanday  ko‘tarishi,  xizmat  ko ‘rsatuvchi 
xodim lar  yoki  tegishli  m oslam alarning  oMchamli  harakatlari 
ta'sirida  qismlarining  mayin  ko‘chishi  bilan  belgilanadi.  M azkur 
ko‘rsatkichlarni  nazorat  qilish  asbob-uskunalarining  h ar  bir 
harakatini  sinovdan  o‘tkazish yo‘li  bilan amalga oshiriladi.
Farmatsevtika  tovarlari
  eng  ko‘p  sonli  va  qamrovi  b o ‘yicha 
keng  tovarlar  guruhi  b o ‘lib,  ular  dori  vositalari,  bem orlarni 
parvarish  qilish  buyumlari,  rezina  va  lateks  buyum lar,  bog‘lash 
va choklash ashyoiari,  dezinfeksiya vositalaridan va hokazolardan 
iboratdir.  Tibbiy  zuluklar, 
m a’danli  suvlar  ham   shu  guruhga 
mansubdir.