Z. Mamadiyarov, A. Norov, O‘. Haydarov

5-jadval 
Bank kredit siyosatini aniqlovchi (belgilovchi) omillar 
Makroiqtisodiy 
omillar 
Mamlakat iqtisodiyotining umumiy holati. 
Markaziy bank pul-kredit siyosati. 
Hukumatning moliyaviy siyosati 
Regional (sho‘ba) va 
tarmoq omili 
Hudud va tarmoqdagi iqtisodiyot holati (bank 
bo‘limiga tegishli). 
Mijozlar tuzilmasi, ularning kreditga bo‘lgan 
talabi. 
Raqobatchi banklarning mavjudligi. 
Bank ichidagi omillar Bank (kapitali) o‘z mablag‘lari hajmi (miqdori). 
Passivlar tuzilishi. 
Bank personali (xizmatchilari) tajribasi va 
qobiliyati 

---

81 
Bank mablag‘larini mavjudligi va ularning tashkiliy tuzilishi 
bank kredit siyosatini olib borilishini belgilaydi. Kredit siyosati 
bank likvidligiga bevosita bog‘liqdir. Bank kredit siyosati bank 
xizmatchilarining kreditlarni rasmiylashtirish, berish va boshqarish 
borasidagi o‘z faoliyatlarida amal qiladigan standartlari, miqdori 
(parametrlari) va jarayonlarini aniqlab beradi. Bank kredit siyosati 
odatda yozma ravishda, qat’iy belgilangan hujjat tarzida 
rasmiylashtiriladi. Bank kredit siyosati – bu tijorat bankining 
kredit berish madaniyatini anglatadi. Bank kredit siyosatini turli 
bosqichlarga va omillarga bog‘liq tomonlari mavjud.
Banklar va boshqa maxsus kredit institutlarining kredit berish 
hajmi, ular tomonidan jalb qilingan kredit resurslari miqdoriga 
bog‘liqdir. 1:10 
Banklar tomonidan kredit berish tijorat asosiga mo‘ljallangan 
(arzon olib – qimmat sotish va marja). 
Kredit berish, olish, qoplash, nazorat qilish kredit oluvchi 
bankning kelishuviga ya’ni kredit shartnomasiga asoslanadi. 
Kreditlashda hozirgi kunda asosiy bo‘lib, ya’ni birlamchi 
bo‘lib kredit subyekti, so‘ng esa kredit obyekti hisobga olinadi.
Kreditlash miqdori (hajmi) bank bo‘yicha (potensiali) 
Markaziy bankning iqtisodiy normativlariga bog‘liqdir (N1 – 
kapital yetarligi, bank likvidligi, majburiy zaxira miqdori, qayta 
moliyalashtrish stavkasi va boshqalar). 
Kreditlash tizimi kreditning eski tan olingan tamoyillariga – 
muddatlik, qaytarib berish, to‘lovlilik va ta’minotga asoslanadi.
Tijorat banklarining kreditlarni bank faoliyatida asosiy o‘rin 
tutgan operatsiyalardan biridir. O‘zbekiston Respublikasi «Bank 
va bank faoliyati to‘g‘risida» gi Qonunida bank tizimiga 
tushuntirish berilganda bu tashkilot uchta operatsiyani, albatta, 
amalga oshirishi kerakligiga urg‘u berilgan; bulardan biri – kredit 
berish operatsiyasidir.

---

82