Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti pedagogika kafedrasi

 
 
Talabaning  mustaqil  ishi O’zR  Oliy  va o’rta maxsus ta'lim  vazirligining 25.08.2010  yil 333-
sonli  buyrug’i  bilan  tasdiqlangan  “Talaba  mustaqil  ishini  tashkil  etish,  nazorat  qilish  va  baholash 
tartibi to’g’risida Nizom” asosida tashkil etiladi. Mustaqil ish bo’yicha belgilangan maksimal reyting 
balining 55% dan kam ball to’plagan talaba fan bo’yicha yakuniy nazoratga qo’yilmaydi. Talabaning 

---

154 
 
mustaqil  ishi  kafedra  arxivida  ro’yhatga  olinadi  va  2  yil  mobaynida  saqlanadi.  Ijtimoiy  fanlar 
kafedrasida  talaba  mustaqil  ishi  bo’yicha  kafedra  nizomi  ishlab  chiqiladi.  Bunda  talaba  mustaqil 
ishining  shakl  va  turlari,  har  bir  ish  turiga  soatlarni  taqqimlash  va  aniq  baholash  mezonlari  ishlab 
chiqiladi.  
Talabaning mustaqil ishi uning auditoriyada va undan tashqarida, o’qituvchi rahbarligida yoki 
o’qituvchi  ishtirokisiz  amalga oshiriladigan  mustaqil  ish  majmuini anglatadi.  Mustaqil  ish quyidagi 
sharoitlarda amalga oshiriladi: 
1.  Bevosita  auditoriyada  -  ma`ruza  amaliy  mashg’ulot,  seminar  yoki  laboratoriya  ishlari 
bo’yicha vazifalar berish jarayonida; 
2. O’qituvchi bilan dars jadvalidan tashqari paytlardagi bevosita muloqot chog’ida maslahatlar 
berishda, ijodiy muloqotlar jarayonida, yakka topshiriq bajarishda va boshqalar. 
3.  Axborot  resurs  markazida,  uyda,  talabalar  uylarida,  kafedralarda  talaba  tomonidan  o’quv 
yoki ijodiy topshiriqlarni bajarish jarayonida.  
Mustaqil  ish  bo’yicha  test  savollari,  topshiriqlar  va  mashqlar  ustida  ishlash  asosan  mustaqil 
bajariladi.  Bu  ish  natijalari  esa  auditoriyada  (amaliy  va  laboratoriya)  mashg’ulotlarida  o’qituvchi 
rahbarligida tahlil qilinadi va baholanadi.  
Fan  bo’yicha mustaqil ta`limni tashkil etish uchun avvalambor quyidagi mustaqil ish bajarish 
turlari haqida ma`lumotga ega bo’lishlari lozim:  
 
 -  Mustaqil  ishlarning  asosiy  ko’rinishlaridan  biri  mashqlar 
bajarishdir.  Mashqlar  dastur  asosida  tuzilishi,    juda  oson  yoki  haddan 
tashqari qiyin bo’lmasligi lozim.  
Mashqlar  -  ko’nikma  va  malakalarni  shakllantirish  hamda 
mustahkamlash 
maqsadida 
muayyan 
hatti-harakatlarni 
ko’p  marta 
takrorlashdir. Mashqlarga asosan quyidagi talablar qo’yiladi: mashqlarni talabalar ongli va maqsadga 
muvofiq yo’sinda bajarishlari; fanni o’qitish metodikasiga asoslanishi, tizimli, izchil, uzluksiz bo’lishi 
va takrorlanishi; talabalarning mustaqil ishlashi muntazam rivojlanib borishi kerak. 
 
 -  Kitoblar  va  o’quv  adabiyotlari  bilan  ishlash 
ko’nikma  va  malakalarini  shakllantirish  mustaqil  ta`lim 
olishning asosiy ko’rinishi hisoblanadi. O’quv adabiyotlari 
bilan ishlashni barcha ta`lim oluvchilar yaxshi o’zlashtirgan 
bo’lishlari  lozim.  O’quv  adabiyotlari  deganda,  darsliklar, 
o’quv qo’llanmalar, texnik adabiyotlar, ma`lumotlar, yo’riqnomalar va h.k. tushunish mumkin.  
 
 -  Nazorat  ishlariga  tayyorlanish  jarayoni  ham 
mustaqil ta`limning asosiy ko’rinishlaridan biri hisoblanadi. 
Ta`lim  olish  davrida  imtihonlar  va  nazorat  ishlari 
topshirish  talabalardan  katta  javobgarlik  talab  qiladi. 
Imtihonlarda  va  nazorat  ishlarida  talabalar  o’quv  rejasini 
qanday darajada o’zlashtirganliklari haqida hisobot beradilar. Talabalarning nazoratlarga o’z  xohishi 
asosida mukammal tayyorlanishi a`lo baho olishining garovidir. Talaba har bir darsga o’z vaqtida va 
yaxshi tayyorlansa ham u nazorat ishlaridan oldin baribir qayta tayyorlanishi kerak, ya`ni materialni 
qayta o’qishi, umumlashtirishi va tizimlashtirishi lozim. 
 -  Talabalarning  bilimini 
tekshirish  ya`ni  aniqlash,  yangi 
materialni 
mustahkamlash 
vaqtida, 
o’tilgan 
o’quv 
materiallarini  o’zlashtirish  va  uy 
topshiriqlarini 
bajarishlari 
jarayonida talabalarning bilimlari tekshiriladi va unga ball qo’yiladi. 
 

---

155 
 
 - Oliy ta`lim muassasalarida o’qitish jarayonida ta`lim berishning turli shakl va metodlaridan 
foydalanilmoqda.  Ta`limning  asosiy  shakli  esa  ma`ruza  hisoblanadi.  Ma`ruza  tayyorlash  ancha 
murakkab va ko’p mehnat talab qiladigan ish. Bo’lajak bakalavr o’qituvchilar «Maktabgacha ta’limda 
mutaxassislikka  kirish»  fanida,  pedagogik  amaliyot  jarayonida  ma`ruza  tayyorlashlariga  to’g’ri 
keladi. 
 
 -  Masofaviy  ta`lim  tizimi  an`anaviy  ta`lim 
tizimini  amalga  oshirishda  muammolarga  duch  kelingan 
yoki  shart  –  sharoit  ushbu  jarayonni  taqozo  qilganda 
qo’llaniladi.  Bu  jarayon  ma`lum  muhitda  ta`lim 
samaradorligini  oshirishga  zamonaviy  texnoloniyalardan 
yetarlicha foydalanishga zamin yaratadi. 
   Masofaviy ta`limning asosini mustaqil ta`lim tashkil qilganligi uchun ham talabalarda ijodiy 
tafakkur  rivojlanib  boradi.  Masofaviy  ta`limda  o’quv  jarayonining  muddati  qat`iy  belgilanmaydi. 
Nazorat  ishlarini  bajarish  va  javob  yo’llashni  talaba  o’zi  mustaqil,  o’ziga  qulay  vaqtda  bajaradi. 
Ushbu  masofaviy  ta`lim  samaradorligini  oishirishga  xizmat  qiladi.  Masofaviy  ta`limni  tashkiliy  – 
metodik modellarini quyidagi asosda tashviq qilish mumkin:  
-