Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti pedagogika kafedrasi



Download 3,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet141/332
Sana30.12.2021
Hajmi3,27 Mb.
#167868
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   332
Bog'liq
5pedagogikmahorat3kurspdf

Majburlash  —  bu  o‘quvchining  xulq-atvoriga  qo‘yiladigan  salbiy  baholashning  ifodasi, 
xulq-atvor  me’yorlariga  zid  bo‘lgan  xatti-harakatlari  va  bema’ni  qiliqlarining  muhokamasidir. 
Pedagogika  fanida  ushbu  vosita  tarbiyalashning  eng  so‘nggi  metodi  sifatida  ifodalanadi.  Ushbu 
metod turlari, qo‘llanilayotgan boshqa tarbiyaviy metodlar istalgan tarbiyaviy maqsadga erishishda 
imkoniyat bermagandagina, qo‘llanilishi mumkin. 
XX  asrning  o‘rtalarida  pedagogikada  majburlashdan  shaxsni  kamsituvchi  va  salbiy 
oqibatlarga  olib  keluvchi  tarbiyalash  metodi  sifatida  foydalanish  rad  etilgan.  Biroq,  keyinchalik 
majburlashdan pedagogik jihatdan to‘g‘ri foydalanish qonuniy deb e’tirof etildi: u uyat, or-nomus 
tuyg‘ulari  o‘quvchida  bo‘lmaganda,  uning  xatti-harakati  salbiy  oqibatlarga  olib  keladigan 
holatlarda,  tarbiyalanuvchining  xulq-atvorini  tuzatadi,  unga  xatosini  tushunib  etishga  imkoniyat 
beradi. 
Tarbiyaviy faoliyatda majburlash metodi shaxsning qadr-qimmatini kamsitmaydigan puxta 
o‘ylangan  xatti-harakatlar  asosida  olib  boriladi  va  uni  amalga  oshirishda  bunday  vositalarning 
tanlanishi chuqur tahlil talab qilinishini hisobga olish zarur. Ular qatoriga o‘qituvchining tanbehlari 
yoki  qat’iy  talablari,  yanada  jiddiy  mas’uliyatga  ehtimolli  jalb  etish  to‘g‘risidagi  ogohlantirish, 
jamoada  muhokama  qilish  yoki  pedagogik  kengashga  chaqirish,  boshqa  sinfga  yoki  maktabga 
o‘tkazish, umumta’lim muassasasidan haydashni kiritish mumkin. 
Ilmiy  pedagogik  adabiyotlarda  tarbiyalashning  ko‘rib  chiqilgan  pedagogik  vositalaridan 
tashqari shaxs bilan tarbiyaviy o‘zaro ta’sir ko‘rsatishning ayrim umumiy usullari ham o‘z aksini 
topadi.  Ular  qatoriga  pedagogik  faoliyatning  yangi  turlarini  joriy  etish,  muomala  ma’nosini 
o‘zgartirish,  kabilarni  kiritish  mumkin.  Biroq  ularning  mazmuni  tarbiyalanuvchilarning  ongiga 
ta’sir ko‘rsatishdan iborat hamda ma’no jihatidan yuqorida ko‘rib chiqilgan tarbiyalash metodlarini 
o‘z ichiga oladi. 
Tajribali  o‘qituvchi  bir  vaqtning  o‘zida  psixologik  tarbiyaviy  ta’sir  metodlaridan  ham 
foydalanish  etarli  darajada  samara  berishini  biladi.  Ta’kidlab  o‘tilganidek,  o‘qituvchi  tomonidan 
qo‘llaniladigan pedagogik vositalar o‘quvchilarning ongiga yo‘naltirilgan. Pedagogik tajribalarning 
ko‘rsatishicha,  og‘zaki  bo‘lmagan  ta’sir  ko‘rsatish  metodlari  (mimika,  pantomimika,  imo-ishora, 
holat,  xatti-harakatlar,  ko‘zlarning  ifodasi,  ovoz  intonatsiyasi),  his-tuyg‘uga  yo‘naltirilgan  ta’sir 
ko‘rsatish  metodlari  (birgalikda  qayg‘urish,  g‘azablanish,  xursand  bo‘lish)  va  oqilona  ta’sir 
ko‘rsatish  metodlari  (asosiy  vosita  —  ishontirish)  juda  samarali  hisoblanadi.  Shu  bilan  birga 
psixologik  metodlar  ham,  pedagogik  metodlar  bilan  bir  vaqtda  qo‘llanilishi  o‘qituvchining 
o‘quvchi shaxsiga tarbiyaviy ta’sir etishni kuchaytiradi. 
Tarbiya  texnologiyalarida  foydalaniladigan,  ko‘rib  chiqilgan  metodlar  uning  masalalarini 
yanada  to‘liqroq  hal  etish  uchun  shart-sharoitlarni  yaratgan  holda,  tarbiyalashning  barcha 
shakllarida  amalga  oshiriladi.  Biroq  ularni  tanlash,  o‘zlashtirish  va  amalga  oshirishda  ko‘pgina 
omillarga,  jumladan,  milliy  an’analar,  urf-odatlar,  pedagogikaga  xos  bo‘lgan  holatlarga  e’tibor 
berish zarur. 

Download 3,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   332




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish