|
10-Mavzu: Yaponiya ta'lim tizimi va unga dahldor masalalarning olib borilishi
Reja
Yaponiya ta‘limining shakllanishi
Yapon ta‘lim tizimlarining tarkibi
Yaponiyada onalar maktabi.
Yaponiya ta‘limining shakllanishi 1861-1868 yillari boshlangan Yaponiya o’z oldiga 2 vazifani: boyish va G’arb texnologiyasini Yaponiya ishlab chiqarishga kiritish masalasini qo’yadi va bu ishni amalga oshirish uchun 1 nchi galda ta‘lim tizimini tubdan o’zgartirish harakatiga tushadi.
1872 yili Ta‘lim haqida qonun qabul qilinib, Yapon ta‘limi G’arb ta‘limi bilan uyg’unlashtiriladi.
1908 yil Yaponiyada boshlang’ich ta‘lim majburiy 6 yillikka aylantirildi. 1893 yil kasb yo’nalishdagi dastlabki kollej paydo bo’ldi.
1946 yil qabul qilish konstituttsiya fuqarolarning ta‘lim sohasidagi huquq burchlarini belgilab berdi. Unda barcha bolalar bepul umumiy ta‘lim olishlari shart ekanligi belgilab qo’yilgan.
Hozirgi zamon Yapon ta‘lim tizimlarining tarkibi quyidagicha, bog’chalar, boshlang’ich maktab kichik o’rta maktab, oliy ta‘lim tizimlariga kiruvchi o’quv yurtlari.
Bolalar yosh xususiyatlariga qarab 3, 2, 1 yilda ta‘lim kurslariga jalb qilinadi.
Majburiy ta‘lim-ta‘limning pog’onasi 6 yoshdan 15 yoshgacha 6 yillik boshlang’ich ta‘lim va 3 yillik majburiy ta‘limni tashkil etadi.
Darsliklar tekin, muhtoj oilalarning bolalari bepul nonushta, o’quv qurollari, tibbiy xizmat bilan ta‘minlandi. Zarur bo’lgan taqdirda ularning oilalariga ham moddiy yordam ko’rsatiladi.
Yuqori bosqich: o’rta maktab 12 yillik oddiy maktabni tugatgan o’quvchilar 10-11-12 sinflarni o’z ichiga oladi. Bunday maktablar kunduzgi, sirtqi va kechki bo’limlari mavjud bo’lib, o’quvchilarning 95 % kunduzgi maktabga o’qiydilar, o’quvchilar maktabni bitirib bir necha fanlardan imtihonlar topshiradilar. Bu sinovlardan o’tgan talabalar universitetlarga yo’llanma olib qayta sinovlardan o’tadilar. To’g’ridan – to’g’ri test topshiradilar.
Mamlakatda bolalar bog’chasidan boshlab ta‘limning barcha turlari pullik. Faqat o’rta maktabdagi majburiy ta‘lim davri bundan mustasno. Davlat oliy o’quv yurtidagi ta‘lim to’lovining o’rtacha 1 yillik miqdori o’rta xizmatchi yillik daromadining 15 % ini tashkil qiladi.
YAponiya qonunchiligiga binoan barcha bolalardan 6 yillik boshlang‘ich maktabni va 3 yillik o‘rta maktab quyi bosqichini tugatish talab etiladi. Davlatga qarashli maktablarda ushbu 9 yillik ta’lim jarayoni bepul amalga oshiriladi. Boshlang‘ich ta’lim hamda o‘rta maktabning quyi bosqichi barcha 6 yoshdai 14 yoshgacha bo‘lgan bolalarni qamrab oladi. YApon bolalarining deyarli barchasi majburiy ta’lim tarbiyalariga ko‘ra o‘rta maktabning quyi bosqichini tamomlaydilar. SHu tufayli yapon kattalarining (15 yosh va undan katta bo‘lganlarning) barchasi savodxon.
Boshqa mamlakatlardan farqli ravishda YAponiya maktablarida o‘qish 1 apreldan boshlanib, kelasi yilning 31 martida nixoyasiga;etadi. Boshlang‘ich va o‘rta maktabning quyi bosqichida o‘quv yili 3 semestrga bo‘linadi: aprel-iyul, sentyabr-dekabr, yanvar-mart. Ushbu ta’lim bosqichlarida bolalarga san’at, uy ishlari, yapon tili, matematika, etika, muzika, jismoniy tarbiya, ijtimoiy fanlar o‘qitiladi. Ayniqsa, ingliz va boshqa xorijiy tillarni o‘rganishga katta e’tibor beriladi.
O‘quvchilar yapon tilida yozishni va yapon yozuvini o‘rganishga ko‘p vaqt sarflaydilar. CHunki yapon tili ancha murakkab va qiyin.
Janubiy Koreya qonunga ko‘ra barcha bolalar boshlang‘ich maktablarini bitirishi shart. Bu erda ular 6 yil ta’lim olishlari shart. O‘rta maktab esa Janubiy Koreyada ixtiyoriydir. U ikki bosqichda: quyi o‘rta sinflarda hamda yuqori o‘rta sinflarda amalga oshiriladi. Boshlang‘ich ta’lim olgach, bola dastlab quyi o‘rta maktabga (7-9 sinflar davomida) so‘ngra yuqori o‘rta maktabga,(10-12-sinflar davomida) borishlari mumkin. Ota-onalar bolalar ta’limi uchun davlatga qarashli o‘rta maktablarga ham, xo‘zuiy o‘rta maktablarga ham pul to‘lashlari shart. SHunday bo‘lsada, 12-17 yoshdagi bolalarning 80% o‘rta maktablarga boradilar. YOshlarni ishlab chiqarishga ta’minlaydigan texnik ta’lim o‘rta maktabdayoq boshlanadi.
SHimoliy Koreyada 1 ta universitet- Kim Sang 2 universiteti (Pxenyan shaxhida joylashgan) va 200 dan ortiq maxsus kollejlarga ega. Xar bir kollej maxsus soha mutaxassislarini (qishloq xo‘jaligi, muxandisliq tibbiyot) etishtirib boradi. Davlat kattalarining kechki ta’limini, fabrika va zavodlardagi ta’lim kurslarini mablag‘ bilan ta’minlaydn.
Janubiy Koreyaga malaka oshirish maqsadida borgan respublikamiz ta’lim xodimdari SIVAT KOMA markazida ta’lim tizimi, sanoat elektronika, qishloq xayoti bilan bog‘liq mashg‘ulotlarda ishtirok etishdi.
SIVAT kasb-xunar ta’limi va ilg‘or texnologiyalar instituti negizida tashkil etilgan. U asozan Tinch okeani mintaqasidagi Osiyo davlatlari mutaxassislarining malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlashga xizmat qiladi. SHuningdeq institutda Afrika qit’asi mamlakatlari mutaxassislari xam asozan mashinasozliq informatika, elektronika, sanoat qurilishi kabi ko‘plab ixtisozliklar bo‘yicha malaka oshiradilar. Xozircha markazda 86 mamlakatdan 1700 nafardan ziyod kishi malaka oshirgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
