Ўз жонига қасд қилиш хавфи харитаси

1-Республика психологлар конференцияси учун тақдим этилган
ИШЛАНМА
МАВЗУ: “Ўз жонига қасд қилиш хавфи харитаси” методикаси

МУАЛЛИФ: НавДПИ Педагогика ва психология таълим йўналиши талабаси С.А. Аъзамова

Онтогенетик ривожланишнинг турли босқичларида ўз жонига қасд қилиш хатти-ҳаракатлари ўз хусусиятларига эга. Ёшлар учун ўлим янада равшан бўлган ҳодисага айланади. Бироқ улар бу нарсани тан олгилари келмайди, аслида улар ўзлари учун хавфли моддалар билан тажриба қилиш ёки бошқа жозибали, аммо хавфли бўлган нарсалар билан шуғулланишади. Келажакда ўсмирлар ўзларининг ўлими ҳақидаги фикрни қабул қилишади лекин безовталикни бартараф этиш учун бу ҳақиқатни инкор қилишади. Болалар ва ўсмирлар ўз жонига қасд қилаётган пайтида бу ишнинг охири ўлим билан тугаши мумкинлиги ҳаёлларига ҳам келмайди.

Шундай экан, биз ўз изланишларимиз натижасида ўсмирлар хулқ-атворида ўз жонига қасд қилиш хавфи омилларини эрта аниқлаш учун Л.Б. Шнайдер томонидан ишлаб чиқилган методикани таклиф қиламиз.
Методиканинг мақсади: Ўсмирларда ўз жонига қасд қилиш хавфи омилларининг ифодаланганлик даражасини аниқлаш. Бунинг учун математик (алгебрик) йиғинди ҳисоблаб чиқилади ва олинган натижа пастда келтирилган шкала билан солиштирилади:
9 балдан кам-ўз жонига қасд қилиш хавфи унчалик катта эмас.
9-15-баллар-ўз жонига қасд қилиш хавфи бор.
15,5 баллдан юқори-ўз жонига қасд қилиш хавфи юқори.
“Хавф харитаси” ёрдамида ўз жонига қасд қилишга бўлган берилувчанлик (мойиллик)ни аниқлаб, доимо ўсмирни диққат марказида ушлаб туриш ва унинг кайфияти ва хулқ атрофида рўй бераётган заррача ўзгаришларни ҳам зийраклик билан сезиш керак. Агар балларнинг якуний йиғиндиси кескин, миқдордан ошса ёки хулқ-атворида (фалокат белгилари) кучли намоён бўла бошласа унда малакали ёрдам олиш учун психолог ёки психиатр шифокорига мурожаат этиш тавсия этилади.
“Ўз жонига қасд қилиш харитаси” методикаси