Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

ÓZBEKISTANDA ISLAM                                   
DEREKLERINIŃ ÚYRENILIWI
Islam  dininiń  tiykarǵı  derekleriniń  biri  bolǵan  Qurani karim  ǵárez-
sizliktiń  dáslepki  jıllarınan  baslap  ózbek  alımları  hám  din  ulamaları  táre-
pinen  úyrenile  basladı.  Islam  dininiń  usı  muqáddes  deregi  ózbek  tiline 
awdarılıp,  túsindirilip  hám  basıp  shıǵarıldı.
Alawiddin  Mansur  tárepinen  Qurani  karimniń  dáslepki  tolıq  túrde 
zamanagóy  ózbek  tilindegi  awdarması  basıp  shıǵarıldı.  Bul  awdarma 
1990 — 1992-jılları  «Sharq  yulduzi»  jurnalında  shıǵarılǵan  bolsa,  1992-jılı 
óz aldına kitap qálpinde kóp nusqada basıp shıǵarıldı. Bul túsindirme aw-
darma  Qırǵızstanda  2004-jılı  jáne  qayta  basıp  shıǵarıldı.
Shayx  Muhammad  Sadıq  Muhammad  Yusup  (1952 — 2015)  tárepinen 
jazılǵan  «Tafsiri  Hilol»  atlı  túsindirme  1991-jıldan  baslap  aldınǵı  27,  28, 
29, 30-paraları basıp shıǵarıldı. Usı túsindirme sózlik zamanagóy ózbek ti-
lindegi  keń  túsindirme  hám  sholıwlarǵa  bay  shıǵarmalardan  biri  ekenligin 
aytıw kerek. Bul túsindirme 2005-jılı altı tomda tolıq basıp shıǵarıldı, soń 
onıń  dúzetilgen  hám  tolıqtırılǵan  basılımı  2011 — 2016-jılları  altı  márte 
TARIYXQA NÁZER
Ábu  Bákir  Sıddıq  (632 — 634)  dáwirinde  Quran  eń  dáslep  bet-
lerge jámlendi. Xalifa Usman ibn Affon (642 — 654) dáwirinde Quran 
ekinshi  márte  jámlenip,  kitap  halatına  keltirildi.  Bul  wazıypa  Ábu 
Bákir  Sıddıq  dáwirinen  tájiriybege  iye  bolǵan  sahaba — Zayd  ibn  So-
bit  tárepinen  ámelge  asırıldı.  Túp  nusqadan  birneshe  nusqa  kóshirildi 
hám  hárbir  aymaqqa  birewden  jiberdi.

---

64
qayta  basıp  shıǵarıldı.  Sonday-aq,  2013 — 2014-jıl-
ları  kitaptıń  1  hám  2-tomları  rus  tilinde  de  basıp 
shıǵarıldı.
Shayx  Abdulaziz  Mansur  tárepinen  ámelge 
asırılǵan  Qurani  karim  mánisleriniń  awdarma  hám 
túsindirmesi  «Tashkent  islam  universiteti»  baspa-po-
ligrafiya  birlespesi  tárepinen  2001,  2004,  2006,  2007, 
2009,  2012,  2014,  2016-jılları  qayta-qayta  basıp 
shıǵarıldı.  Usı  shıǵarmanıń  basqa  awdarma  túsin-
dirmelerden  ózgesheligi  sonda,  onda  Qurani  karim 
mánisleri  arabsha  tekst  átirapında  ózbek  oqıwshısına 
óz ana tilinde erkin hám túsinikli etip, kerekli túsin-
dirmeler menen ǵana sheklenip, sózlerdiń tásirsheńli-
gine  úlken  itibar  bergen  halda  jazılǵan.
Shamsiddinxon  Babaxanov  tárepinen  tayarlanǵan 
Qurani  karimniń  30-parasına  islengen  awdarma 
ǵárezsizliktiń dáslepki jıllarında xalqımız qolına jetip 
bardı.  Onda  adamlarǵa  jaqsı  tanıs  bolǵan  hám  kóp 
oqılatuǵın  súreler  bar  ekenligi  esapqa  alınıp  30-pa-
ranıń  arabıy  teksti  de  berilgen. 
Tashkent  Mámleketlik  Shıǵıstanıw  institutı  Abu 
Rayxan Beruniy atındaǵı Shıǵıs qol jazbaları orayında 
professor  Mutallib  Usmanov  juwaplı  redaktorlawında 
Qurani  karimniń  on  bes  parasınıń  («Fotiha»  súre-
sinen  «Isro»  súresine  shekem)  akademik  awdarması 
tayarlanıp  basıp  shıǵarılǵan.  Onda  Qurani  karimniń 
nazıl  bolıw  dáwiri  tariyxı  da  qısqasha  jarıtılǵan.
Muftiy  Usmanxan  Alimov  tárepinen  de  házirge 
shekem  Qurani  karimniń  on  bes  parası  túsindirme