Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

ORAYLÍQ AZIYADA ISLAM
13-§
AKTIVLESTIRIW  USHÍN 
SORAW  HÁM  TAPSÍRMALAR
1.  Islam  dini  payda  bolıwı  haqqında  nelerdi  bilesiz?
2.  Islam  dini  dáslep  qaysı  aymaqlarda  tarqalǵan?
3.  Onıń  dúnya  júzi  dinine  aylanıwdaǵı  tariyxıy  shárt-sharayatlardı 
anıqlań.
4.  Islam  dininde  dáslepki  bóliniw  qashan  júz  bergen,  onıń  tariyxıy  se-
bebi  nede  edi?
5.  Arabstan  tariyxında  qaysı  dáwir  «Jahliyat  (islam  dini  kirip  kelmesten 
aldın)  dáwiri»  dep  atalǵan?
ISLAM DININIŃ ORTA AZIYAǴA KIRIP 
KELIWI
Payǵambar  Muhammad  (s.a.w.)  óliminen  keyin 
onıń  eń  jaqın  dawamshıları  Abu  Bakir  (632 — 634), 
Omar  ibn  Xattab  (634 — 644),  Usman  ibn  Affon 
(644 — 656)  hám  Ali  ibn  Abu  Talib  (656 — 661)  (r.a) 
lar  musılmanlar  jámáátine  basshılıq  etti.  Bul  dáwir 
islam  tariyxında  «Xulofoi-roshidin»  (Tuwrı  joldaǵı 
orınbasarlar)  dáwiri  dep  ataladı.
Omar  ibn  Affon  (r.a.)  dáwirine  kelip  musılmanlar 
házirgi  Túrkmenstan  aymaqlarına  kirdi.  Áste-aqırın 
arab-musılman áskerleri Xorasan hám Mawarawnnaxr 
aymaqların  iyelep,  islam  dinin  tarqata  basladı.  Biraq 
arablar  iyelegen  jerlerdiń  xalqı  birden  musılmanlarǵa 
Islam  táliymatı  boyınsha,  Muhammad  payǵambar   atı  zikr   etilgende 
oǵan húrmet retinde «sallallahu alayhi wassalam» (qısqasha: s.a.w.: «oǵan 
Allahtıń raxmet hám salamı bolsın»)  yaki «alayh-salam»  (qısqasha: s.a.: 
«oǵan  salam  bolsın»)   sózlerin  aytıw  lazım  esaplanǵanı  ushın  islam  ta-
riyxına  tiyisli  ádebiyatlarda  s.a.w.  yaki  a.s.  qısqartıwı  qollanıladı.
Tashkenttegi 
Usman Mushaffiy-
diń beti

---

63
aylanıp  qalmadı.  Oraylıq  Aziyada  IX  ásir  ortalarına  kelip,  yaǵnıy  Mawa-
rawnnaxr  irtkisinen  bir  yarım  ásir  ótkennen  soń,  islam  jergilikli  xalıqtıń 
tiykarǵı  diniy  isenimine  aylandı.
Oraylıq  Aziyaǵa  islam  dini  kirip  keliwi  menen  sociallıq-ruwxıy  taraw 
rawajlana  basladı.  Úlkede  ekonomikalıq  ilgerilew  júz  berdi,  dúnyalıq  hám 
diniy  pánler  tez  pát  penen  rawajlandı.
Ózbekistan aymaǵında islam dininiń sunniylik baǵdarı, tiykarınan, Ha-
nafiy  (Imam  Azam)  mazhabı  qarar  taptı.