Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

Tugmalar ishlatilishiga ko‘ra quyidagicha tavsiflanadi 
Ishlаtilishigа ko‘rа
: tugmаlаr pаlto, kostum, ko‘ylаk, shim, ich kiyim, 
formа vа bolаlаr kiyimlаri uchun mo‘ljаllаngаn хillаrgа bo‘linаdi.
Mаteriаlgа qаrаb:
tugmаlаrning metаll, shishа, shoх yoki suyak, sаdаf, 
yog‘och, press kukundаn qilingаn vа boshqа хillаri bo‘lаdi.
Tаshqi ko‘rinishigа
: ya‘ni shаkligа ko‘rа dumаloq, shаrsimon, ovаl, 
yarimshаrsimon tugmаlаr; sirtining hаrаkаtigа ko‘rа silliq vа relyefli; rаngigа ko‘rа 
qorа, oq, guldor, yoqut, kаhrаbo vа boshqа rаngli tugmаlаr bo‘lаdi. 

---

161 
16.3. Buyumlarni ta’mirlash
Chokidan so‘kilgan turli buyumlarni tikish.
Kiyimlarni tuzatishda ish 
o‘rnini to‘g‘ri tashkil qilish kerak. Bajariladigan ishga qarab ish o‘rni tayyorlanadi. 
Bajariladigan ishlar qo‘lda tikish, tugma qadash, petlya tikish, yamoq solish, 
kiyimning so‘kilgan choklarini tikish, ilgak chatishdan iborat bo‘lishi mumkin. Bu 
ishlar uchun stol va stul, tikuv mashinasi, dazmol, ish qutichasi va kerakli asboblar 
tayyorlanadi. Ish joyiga yorug‘lik yaxshi tushib turishi kerak
4
.
Ayrim hollarda kiyimning choki so‘kilib ketadi. Keskin qilingan harakat, 
juda katta qadam tashlash, kiyim tikilgan iplarning sifatsizligi choklarning 
so‘kilishiga sabab bo‘ladi. Kiyimning so‘kilgan joyini tikish qo‘lda yoki 
mashinada bajariladi. Buning uchun gazlama rangidagi g‘altak ipi va igna kerak 
bo‘ladi. Igna gazlama qalinligiga mos bo‘lishi lozim.
Amaliy ish:
Chokidan so‘kilgan turli buyumlarni tikish
. Asbob va 
moslamalar: ish qutichasi, g‘altak ip, igna. 
Ish quyidagi tartibda olib boriladi:
1. So‘kilgan joyidagi iplari olib tashlanib dazmollanadi.
2. Gazlamaning so‘kilgan joyiga to‘g‘nag‘ich qadaladi va qo‘lda ko‘klanadi. 3. 
Gazlamaning so‘kilgan joyini qo‘lda qaytma chok bilan mashina chokining 
qatorida tikib chiqiladi.
4. Ko‘klov choklari olib tashlanadi va chok dazmollanadi.
5. Bajarilgan ishning sifati tekshirib chiqiladi, ya’ni tikilgan qo‘l qavig‘i 
maydaligi, mashina chokining qatoriga to‘g‘ri kelishi, tekis tikilganligi tekshiriladi.