‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

ya ltiro g 'i
deyiladi (5.47-shakl).

---

O'z soyas/ Tushuvchi soya
Yaltirog‘ining qarama-qarshi tomoni 
narsaning 
o 'z soyasi
deyiladi. YorugMik 
sirtga urinma bo ‘ lib о ‘ tgan j oy (y altirog ‘ idan 
o‘z soyasigacha) 
yarim soya
deyiladi. Nar- 
salaming o ‘z soyasi tomoniga boshqa biror 
narsa yorug‘lighting aksi tushib tursa, ya’ni 
boshqa narsa o‘z yorug‘ligi ta’sirini o‘t- 
kazsa, bu joy 
refleks
deyiiadi.
Yorug‘lik va soyalarni rasmda to‘g ‘ri 
tasvirlash uchun quyidagi pardozlash (soya- 
lash) usullaridan foydalanamiz (5.48-shakl).
1. Soyalarni 
nuqtalar
yordamida ifoda 
qilish.
2. 
Shtrixlash.
Bunda soyalar to‘g‘ri 
chiziqlar bilan ajratiladi. Soyalash, asosan,
sirt yasovchilariga parallel olinadi. Yassi shakllarda koordinata o'qlariga 
parallel shtrixlanishi mumkin.
3. 
Shrafirlash.
Bu usulda soyalar to ‘r shaklida bajariladi, ya’ni ikki 
tomonlama to‘g ‘ri chiziqlar bilan shtrixlanadi, aylanish sirtlari sirtda yo- 
tuvchi ellipssimon chiziqlar yordamida soyalanadi.
4. 
Pardozlash.
Bu usulda rasm soyasi qalam bilan ishqalanib, qorayti- 
riladi yoki bo‘yoq, tush suyultirilib, mo‘yqalamda bo‘yaladi.
5.47-shakl.

---

5.49-shakl.
5.50-shakl.
Texnik rasm chizishda, umuman, izometrik proyeksiya ancha qulay 
hisoblanadi. Qo‘lda, ko‘z bilan chamalab izometriya o ‘qlarini o‘tkazish 
uchun yarimaylana chizib, uning har qaysi yarmini teng uch qismga 
bo‘lib olamiz. Gorizont chizig‘iga yaqin bo‘laklari 
О
markaz bilan tu- 
tashtirilsa, 30° li burchaklar hosil bo‘ladi (5.49-shakl, a). Yoki gorizont 
chizig‘iga