‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

§
2.30-shakl. 
2.31-shakI.
Strelkaning shakli va elementlaming taxminiy nisbatlari 2.30- shaklda 
k o ‘rsatilgan. 0 ‘zaro yaqin joylashgan kontur yoki chiqarish chiziqlari 
oralig‘i strelkalar qo‘yish uchun yetarli bo ‘lmasa, kontur yoki chiqarish 
chizig‘ini uzib qo ‘yish mumkin (2.31- shakl).
Agar strelkalar qo ‘yish uchun o ‘lcham chizig‘ining uzunligi yetarli 
bo ‘lmasa, u holda o ‘lcham chiziqlari 2.3 2-shakl, 
a
da ko ‘rsatilgandek 
qo ‘yiladi. Zanjirsimon joylashgan o icham larda strelkalar qo‘yish uchun 
jo y yetarli b o im a sa 2.32- shakl, 
b
dagidek strelkalami o ic h a m c h iz ig ig a

---

20
26
32
2.32-shakl.
2.33-shakI.
2.34-shakl.
45° burchak ostida o ‘tkazilgan chiziqlar 
yoki yaqqol k o ‘rinib turadigan nuqtalar
€
' A T
bilan almashtirish mumkin (2.32- shakl, 
d).
----------
— f l
0 ‘lcham chiziqlarini, imkon boricha,
j 
JJ 
chizma konturidan 
tashqarida chizish
lozim. Parallel o ‘lcham chiziqlari o ‘lcham 
chizig‘ida unga parallel bo ‘lgan kontur, 
o ‘q, markaz va chiqarish chiziqlariga qadar 
b o ‘lgan oraliq 6 - 1 0 mm gacha (kami bi­
lan 5 mm) b o ‘lishi zarur. Chiqarish chiziq­
lari o ‘lcham chizig‘ining uchidagi strelkadan 1.. .5 mm gacha chiqib tur- 
ishi kerak (2.30- shakl).
To‘g ‘ri chiziqli kesma o ‘lchami shu kesmaga parallel bo‘lgan o ‘lcham 
chizig‘i bilan ko ‘rsatiladi, chiqarish chiziqlari esa o ‘lcham chiziqlariga 
perpendikular (2.33 - shakl) da ko ‘rsatilgan hollarda o ‘lcham va chiqarish 
chiziqlari o ‘lchanayotgan kesma bilan parallelogramm tashkil qilinayot- 
gan qilib o ‘tkaziladi. 0 ‘lcham chiziqlarini chiqarish chiziqlari bilan kesi­
shib qolmasligi uchun, birinchi navbatda, kichik qiymatli o ‘lcham, 
so‘ngra katta qiymatli o ‘lcham qo‘yiladi (2.33-shakl). Konsentrik - bir 
markazli aylanalarning radius yoki diametr o ‘lchamlarini ko‘rsatuvchi 
o ‘lcham chiziqlari esa aylanalar markazida o ‘zaro kesishgan b o ‘ladi 
(2.34- shakl).
Chizmalarda o ‘lcham kattaliklari o ‘lcham chiziqlari ustiga yozilgan 
sonlar bilan k o ‘rsatiladi. Bunda o ‘lcham sonlari listning asosiy yozuviga 
nisbatan chapdan o ‘nga, pastdan yuqoriga qarab yoziladi. 0 ‘lcham son­
lari chizmaning qanday masshtabda va qanchalik aniq chizilishidan qat’iy 
nazar, tasvirlangan buyumning haqiqiy o ‘lchamini ifodalashi kerak.
Chizmadagi barcha o ‘lchamlar soni mumkin qadar buyumni tayyor- 
lash hamda nazorat qilish uchun yetarli bo ‘lishi lozim. Chizmada chiziqli

---

К
4 ±