‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

CE
ga per­
pendikular qilib oval katta o ‘qining yo‘nalishi o ‘tkaziladi. Keyin 
О
nuqtadan 
CE/2
radius bilan aylana chiziladi. Bu aylana ovalning katta 
o ‘qi bilan kesishib, 
O,
va 
0 2
nuqtalarini beradi. 
O,
va 
0
2nuqtalar 
С
va 
E
nuqtalar bilan tutashtiriladi. Keyin С va 
E
nuqtalardan 
CE
kesmaga teng 
b o ig an
R2
radius bilan yoylar chizib, ulaming 
O tC
va 
EO,
hamda 
C 0 2
va 
E 0 2
to‘g ‘ri chiziqlaming davomi bilan kesishgan 
1, 2,
3 va 
4
nuqtalari 
topiladi. So‘ngra 
O,
va 
0 2
markazlaridan 
0 I1 = 0 ,2 = 0 23 = 0 24=RI
radius 
bilan yoylar chiziladi. Hosil qilingan yoylaming yigindisi izlanayotgan 
ovalni ifodalaydi.
4 -misol. Berilgan 
AB
to‘g ‘ri chiziq kesmasi bo‘yicha bir o‘qli oval, 
ya’ni oddiy ovoid yasalsin (3.40-shakl, 
b
).

---

Yechish. AB
kesmaning o ‘rta nuqtasi 
О
dan 
R=AB/2
radius bilan ay­
lana chiziladi va bu nuqta orqali 
AB
ga perpendikular bo‘lgan to‘g‘ri 
chiziq o ‘tkaziladi. Aylana bilan bu to‘g ‘ri chiziq kesishib, 
O,
nuqtani be­
radi. 
O,
nuqta 
A va. В
nuqtalar bilan birlashtiriladi. Keyin 
A va В
nuqta­
lardan 
Rj=AB
radiusda yoylar chizib, ulaming 
AO ;v
a 
BO
7 to‘g ‘ri 
chiziqlarning davomi bilan kesishgan 
1 va 2
nuqtari topiladi. So‘ngra 
O,
nuqtadan 
R2=O
i
1=Oi2
radius bilan yoy o ‘tkaziladi. Natijada o‘tkazilgan 
AB
yarimaylana va yoylar yg‘indisi izlanayotgan oddiy ovoidni ifoda 
qiladi.
9-§. 0 ‘ramalarni yasash
0 ‘rama har xil uzunlikdagi radiuslar bilan chizilgan aylana yoylari- 
dan tuzilgan ochiq va ravon egri chiziqdir. 0 ‘ramalar prujinalar va spiral 
yo‘nalishdagi detallar chizmasida bajariladi (3.41-shakl). 0 ‘ramalarni 
bitta markaz, shuningdek, bir nechta markaz yordamida yasash mumkin.
Texnikada, ko‘pincha ko‘p markazli o ‘ramalar ishlatiladi. Shuning 
uchun bu yerda ko‘p markazli o ‘ramalardan bir nechtasini yasashni 
ko‘ramiz.
1-misol.
Ikki markazli o‘rama yasalsin (3.41-shakl, 
a).
Yechish.
Ikki markazli o ‘ramaning markazlari qilib ixtiyoriy kattalik- 
da berilgan yoki tanlab olingan biror to‘g ‘ri chiziq kesmasida 
A va. В
nuqtalar olinadi. So‘ngra hosil bo‘lgan 
AB
kesmaning 
A
uchidan 
R=AB
radius bilan yarimaylana chiziladi. Bu yoy (yarimaylana) 
AB
kesma 
davomi bilan kesishib, 
1
nuqtani beradi. Shundan keyin kesmaning 
В
uchidan 
R,=B1
radius bilan ikkinchi yarimaylanani chizib, nuqta 2 hosil 
qilinadi. Yana kesmaning 
A
uchidan 
R2=A2
radius bilan uchunichi yarim­
aylanani chizib, nuqta