‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

( 0 ‘z DSt 2.401:2003). 
Vintsimon 
prujinalami tasvirlashda, uning har ikki tomonidagi tayach o ‘ramlari bilan 
bir qatorda, bir-ikki o ‘rami chizilib, qolgan o‘ramlari tasvirlanmaydi va 
ular o ‘miga о ‘ram kesim markazlari orqali prujinaning butun uzunligi 
bo‘yicha faqat o‘q chiziq o‘tkaziladi (7.28-shakl).
Soni to‘rttadan ko‘p bo‘lgan tarelkasimon prujinalar paketini chi- 
zishda, har ikki tomonidan 2-3 prujinasi tasvirlanib, paketning shartli 
ko‘rsatilmagan qismining konturi ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi 
(7.29-shakl).
Spiral prujinalaming boshlang‘ich va oxirgi o‘ramlarigina tasvirlanib, 
qolgan qismlari shtrix-punktir chiziq bilan chiziladi (7.30-shakl).
Ko‘p qatlamli plastinkadan ressor turidagi prujinalami pmjina pa- 
ketlarining tashqi konturi bo‘yicha tasvirlash qabul qilingan (7.31-shakl).

---

7.28-shakl.

---

7.33-shakl.
Chizmada diametri yoki qalinligi 2 mm va undan kam bo‘lgan 
vintsimon va plastinkasimon prujinalar o‘lchamlari 
0
,
6
... 
1,5 mm li 
yo‘g ‘on chiziq bilan tasvirlanadi (7.32-shakl, 
a
, 
b).
Prujinalar ish chizmalarda standartga muvofiq shartli chiziladi. 
Bunda silindrik va konussimon prujinalar o‘ramlari, prujina konturining 
tegishli uchastkalarini tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziqlar bilan ko‘rsatiladi. 
Qirqimda prujina o‘ramlari kesimlami tutashtiruvchi to‘g ‘ri chiziq 
tarzida tasvirlanadi.
Ish chizmalarida prujinalar doim erkin holatda tasvirlanadi. Vintsimon 
prujinalar gorizantal vaziyatda chiziladi (7.28-shakl). Diagrammada 
prujinaning erkin holatdagi uzunligi va dastlabki kuch 
Rf
eng katta ish 
kuchi 
R2
va maksimal kuch 
R3
ta’siridan qanday o‘zgarishi ko‘rsatiladi.

---

Bu m a’lumotlar prujinani o ‘matish joyidagi nagruzka va o‘lchamga mos 
kelishi lozim.
Ayrim prujinaning ish chizmalaridagi tasviri va texnikaviy talablari 
parametrlari 7.28-shakllarda ko‘rsatilgan. Ish chizmalami bajarishda 
o‘lchamlaming harfiy belgilari o‘miga ulaming son qiymatlari 
ko‘rsatiladi.
Pmjinaning siqilgan tayanch o‘ramlarini yasash misollari 7.33-shakl,
a, b, d
larda ko‘rsatilgan.
9-§. Podshipniklar (GOST 3395-75)
Podshipniklar yumalash va sirpanish turlariga bo‘linadi.
Yumalash podshipniklarining asosiy konstruktiv elementlami ichki 
va tashqi halqalar orasidagi yumalash sirti va ulami ajratib, ma’lum 
vaziyatda ushlab turuvchi separatorlardan iborat.
Standart bo‘yicha barcha yumalash podshipniklari yumalovchi 
sirtlarinng shakliga qarab sharikli va rolikli, nagmzkalami qabul qilish 
yo‘nalishiga qarab radial, tirakli, radial-tirakli va tirakli-radialli bo‘ladi. 
Yumalash sirtlarining joylashishi bir qatorli, ikki qatorli va to ‘rt qatorli 
bo‘ladi. Konstruksiyaning xususiyatiga qarab o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanuvchi 
va o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanmaydigan boTadi. Ichki halqaning silindrik yoki 
konussimon teshigi ham bo‘ladi va boshqalar. Radial o ‘lchamlariga qarab 
halqadagi teshigi bir xil oTchamli diametrdagi podshipniklar o‘ta yengil, 
maxsus yengil, yengil, o ‘rta va og‘ir seriyalarga boTinadi; eniga qarab 
ensiz, normal, keng va maxsus keng podshipniklar bo‘ladi.
Yumalash podshipniklari standartlashtirilgan buyum bo‘lib, yig‘ish 
chizmalarida ham 0 ‘zDSt 2.420:2003 ga muvofiq shartli tasvirlanadi 
(7.34- shakl) va ulaming turi hamda kostruksiyasi ko‘rsatilmaydi.
1
1 
1
1
i
I
mwm
JI
* —
—
1
a)
1
b)
1
d)
□
e)
T -----
t)
g)

---