Mitridat
I m. av.
(17 1 -13 8) M idiya bilan Bobilni bosib olib m. av. 141-yilda o 'zin i
Bobil podshosi
deb e 'lo n qiladi.
M. av. 1 4 0 -1 30-yillarda shim oldan saklarning hujum i boshla-
nib, Y unon-Baqtriya davlati ag 'darib tashlanadi. Saklarning jango-
var qismlari Parfiya qo'shinlari bilan ham to'qnashadi. Bu janglar-
da ikki Parfiya shohi halok bo'ladi. Saklar Erim andyer va Herirad
daiyolari oralig'idagi viloyatga borib joylashadilar. Shundan bosh
lab bu viloyat Sakiston deb atalgan. Bu saklar vatani, yurti demakdir.
M itridat
II (m. av. 123—87) davrida Parfiya q o'shin lari salav-
kiy qo'shiniarini engib, Eron va M esopotam iyani ish g 'o l qiladilar.
M itridat II
“ulug‘ shahanshoh”
degan unvonga ega bo'ladi. Parfi
y a q o 'shinlari K ichik Osiyo va O 'rtay er dengizining sharqiy sohili
chegaralarida rim liklar bilan to'qnashadi. M . av. 53-yilda m ashhur
250
sarkarda K rass boshliq Rim q o ‘shinlari bilan Parfiya podshosi
O ro d (M. av. 5 5 -3 7 ) qo ‘shinlari o 'rtasid a ja n g boshlanib ketadi.
Shu vili Karri shahri yaqinidagi dahshatli jan g d a rim liklar yengilib,
sarkarda K rass halok b o 'lad i. Bu g 'alab ad an so ‘ng parfiyonlar katta
o 'lja g a ega b o 'lib , ju da k o 'p rim askarlari asirga tushadi. A sirlar
M arg‘iyonaga haydab ketilib o 'sh a yerga joylashtiriladi.
Bu g ‘alabadan keyin Parfiya poytaxti
Gekatompiidan
M eso-
potam iyadagi
Ktezifonga
ko'chiriladi. Bu davrda Parfiya o lz kuch
qudratining c h o ‘qqisiga ko'tariladi. Parfiya qo'sh in lari Sharqda
Hind daryosigacha, g 'arb d a esa O 'rtay er dengizi va K ichik Osiyo
chegarasigacha b o 'lg an yerlarni egallaydilar.
Parfiya podsholigining tushkunlikka yuz tutishi,
M. av.
40-yillardan boshlab rim liklar O 'rtay er dengizining sharqiy sohili
dagi m am lakatlarda va Kichik O siyoda o ‘z m avqeyini qayta tiklab
oladilar. Rim qo 'sh in lari Parfiya qo'shiniarini Frot daryosining
chap sohiliga surib chiqarishga m uvaffaq b o la d i. A nim o rim -
liklarning M. av. 38-yilda M idiyaga qilgan yurishlari m ag 'lu b iy at
bilan tugaydi. M. av. 1 va m ilodning I—II asrlaridagi ichki nizolar
va to 'x to v siz urushlar Parfiyani biroz kuchsizlantirib qo 'yadi. Bu
davrlarda Parfivaga shim oldan alanlar bostirib kiradi. M ilodning
II asrining birinchi yarm ida rim liklar M esopotam iyaga ikki bor
bostirib kirib poytaxt K tezifonni talab vayron qiladilar.
Shundan keyin Rim bilan Parfiya o'rtasidag i kurash 200 yilcha
davom etadi. Bu davr ichida Rim va Parfiya davlatlari kuchsizlanib
parchalanishga yuz tutadi. Parfiya esa m ayda davlatlarga b o 'linib
ketadi.
M ilodiy
III
asrdan boshlab podsholikning janu bi-g 'arb id ag i
Parsua viloyati yuksalib sosoniy sulolasi asos solgan Sosoniylar
davlati tashkil topadi.
M ilodiy 224-yilda sosoniy hukm dorlari Parfiya poytaxti K tezi
fonni egallab. kuchsizlanib qolgan Parfiya podsholaridan taxtni
tortib oladilar.
Shunday qilib, 500 yilcha umr k o ‘rgan Parfiya podsholigi
ag'darilib, uning o 'rn id a Sosoniylar davlati tashkil topadi. Lining
sharqiy viloyatlari m ayda davlatlarga b o 'lin ib ketadi.
251
Do'stlaringiz bilan baham: |