‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I



Download 11,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet287/413
Sana16.01.2022
Hajmi11,97 Mb.
#379486
1   ...   283   284   285   286   287   288   289   290   ...   413
Bog'liq
Pedagogika. 1-qism (M.Toxtaxojayeva, S.Nishonova) 583e888c8e1f192e31521286245d8a52

FUQ ARO LIK   TARBIYASI
Fuqarolik tarbiyasining mazmuni va vazifalari. 
Mustaqil  0 ‘zbekiston 
Respublikasida  sh akllanayotgan  milliy  istiqlol  g ‘oyalari  fuqarolarni 
Respublika  Konst it utsiyasida  e ’t i r o f  etilgan  insonparvar,  dem okratik, 
h uquqiy  davlat  va  huq u q iy   ja m iy a tn i  barpo  etishdek  ezgu  maqsad 
atrofida  birlashtirishga xizmat  qiladi.  H a rb irfu q a r o n in g  ijtimoiy-siyosiy, 
huquqiy faolligini yuzaga  keltirish,  huquqiy madaniyatini q a r o r toptirish
—  fuqarolik  (huquqiy) j a m iy a tn in g   asosiy  talabi  sanaladi.
Jam iyat  t o m o n id a n   q o n u n c h ilik   yo ‘li  bilan  belgilangan  talablar 
fuqaro xulqini baholash,  xatti-harakatlari  mohiyatini  tahlil  qilish  uchun 
m ezo n   b o ‘lib  xizm at  qiladi.  A n a   shu  talablarga  m uvofiq  fuqaroning 
xulq-atvoridagi ayrim k o ‘rinishlar,  harakatlar yoki o d atlar m a ’qullanadi 
yoki  qoralanadi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi  fuqarolarining m aqsadi erkin,  demokratik, 
insonparvar huquqiy davlat  va jam iyatni qurishdir.  Bu jam iyatni bunyod 
etish  j a r a y o n i d a   yangi  ijtim o iy   fuqa rolik  tarb iy a sin i  tash k il  etish 
vazifalarini  y a n a d a   m urakkablashtiradi.  Zero,  d e m o k ra tik ,  huquqiy 
jamiyat  b a rp o   etilishining  m uvaffaqiyati  fuqarolarning  ijtimoiy-siyosiy 
onglilik  darajasi,  fuqarolik  fazilatlarining  q a ro r  topganligi  va  ijtimoiy 
faollik  k o ‘rsatkichlariga  bog'liq.
F u q aro lik n in g   ijtimoiy  asosi  yangi  ijtimoiy-iqtisodiy m u n o sab atlar 
b o ‘lib,  u n d a   fuqa ro larn in g   shaxsiy  m anfaati  jam iy at  m anfaati  bilan 
q o ‘shilib,  uyg‘unlashib  ketadi.
Milliy va  u m u in in s o n iy  q a d riy a tla r m a z m u n id a   aks etgan g'oyalar, 
d e m o k r a t ik   ta la b la r  h a m d a   a x lo q iy -h u q u q iy   m e ’y orlarga  muvofiq 
faoliyat  yuritish  ijtimoiy fuqarolik  m unosabatlarining m u h im   qoidasiga 
aylanadi.
F u q a ro lik  tarbiyasi  fuqarolik tush u n ch asin in g  m ohiy atin i  anglatish 
o r q a li   o ‘q u v c h i l a r d a   y u k s a k   d a r a ja d a g i  f u q a r o l i k   m a d a n i y a t i n i  
s h a k l l a n t i r i s h ,   u l a r n i   x a lq ,   V a t a n ,   j a m i y a t   m a n f a a t l a r i   y o ‘lida 
kurashuvchi  fuqarolaretibtarbiyalashga yo‘naltirilgan pedagogik jarayon. 
F u q arolik  tarbiyasining  m ark a ziy   obyekti  fuqaro  sanaladi.
F u q a ro   fuqaroligi  h u q u q iy  jih a t d a n   e ’tiro f etilgan  h a m d a   muayyan 
jam iyat  (davlat)  a ’zosi  b o ‘lgan  shaxsdir.
F u q a ro lik   esa  huq u q iy   va  axloqiy  m e ’yorlarga  ongli  rioya  etish, 
m a ’lum   h u quqlardan  foydalanish  h am d a burchlarni bajarishga  mas’ullik 
bilan   y o n d a s h u v ,  m e h n a t   ja r a y o n i   va  j a m o a d a g i  faollik,  m a ’naviy 
yetuklik  asosida  m uayyan  dav latg a  mansublik.
www.ziyouz.com kutubxonasi


F u a a r o l i k   ta rb iv a sin in g   vaz ifalari  t i z i m i ni  q u y i d a g i l a r   t a s h k il 
etadi:
1.  Yosh  avlodni  doim iy  ravishda  ja m iy a td a   u s tu v o r   m av q eg a  ega 
boMgan  axloqiy  va  huquqiy  m e ’yorlarga  rioya  etish g a  o ‘rgatib  borish.
2
.  0 ‘q u v c h i l a r g a   f u q a r o l i k   h u q u q   v a   b u r c h l a r i   t o ‘g ‘r i s i d a  
m a ’lu m o tl a r   berib  borish,  u la rd a   fuqarolik  fa o liy a tin i  tashkil  etish 
bora sida  k o ‘n ikm a  va  m alak a la r  hosil  qilish.
3.  0 ‘quvchilarda davlat  ram zlariga  nisbatan  h u r m a t   va  m u h a b b a tn i 
q a r o r   toptirish,  Respublika  P rez id e n ti  s h a ’ni,  o r - n o m u s i n i   h im o y a  
qilishga  tayyorlik  hissini  shakllantirish.
4.  0 ‘q u v c h ila r d a   xalq  o ‘t m is h i,   m illiy  q a d r i y a t l a r g a   n is b a ta n  
m uhabbat  tuyg‘usini uyg‘otish,  ulardan g‘ururlanish,  faxrlanish va  iftixor 
hislarini  oshirish.
5.  V a ta n ,  xalq  va  millat  ishiga  sodiqlik,  o ‘z  m a n fa a tla rin i  yurt 
m a n f a a t l a r i   bilan  uyg‘u n l a s h ti r a   olishga  e r is h is h ,  fid o iy   f u q a r o n i  
tarbiyalab  voyaga  yetkazish.
6
.  V atan,  yurt  ozodligi  va  m ustaqilligini  e ’zo z lo v c h i,  a rd o q lo v c h i, 
uni  him o y a qilishga tayyor fuqaroni tarbiyalash  ishiga  keng j a m o a tc h ilik  
e ’tiborini jalb  etish.
0
‘quvchilarning fuqarolik tarbiyasini tashkil  e tis h d a  shaxsga davlat 
K o n s t i t u t s i y a s i d a   k o ‘rs a ti lg a n   h u q u q l a r d a n   f o y d a l a n i s h   h a m d a  
b u r c h la r n i   bajarish  x ususida  m a ’l u m o t l a r   b e r is h ,  u l a r d a   ijtim o iy  
faoliyatni  tashkil etishda h u q u q lard a n   foydalanish va b u rc h la rn i bajarish 
b o ‘y ic h a   k o ‘nikm a  va  m alak a la rn i  hosil  qilish  m a q s a d g a   m uvofiqdir.
R e s p u b l i k a   B osh  q o n u n i d a   s h a x s n i n g   q u y i d a g i   h u q u q l a r i  
k a f o l a t l a n a d i :   y a s h a s h   h u q u q i ,   e r k i n l i k   va  s h a x s i y   d a x l s i z l i k ,  
ayblanayotgan  shaxs  ishining  s u d d a   q o n u n i y   ta r tib d a ,  o s h k o r a   k o ‘rib 
chiqilishi,  har kim o ‘z sha’ni va o b ro ‘siga tahdid qiladigan tajovuzlardan, 
shaxsiy  hayotga  aralashishdan  h im o y alan ish   va  t u r a r - j o y   daxlsizligi, 
Respublika  h u d u d id a   b i r j o y d a n   ikkinchi joyga  k o ‘c h is h ,  0 ‘z b e k isto n  
Respublikasiga  kelish  va  u n d a n   ch iq ib   ketish,  fikrlash,  s o ‘z  va  e ’tiq o d  
erkinligi,  vijdon  erkinligi,  davlat  ishlarini  b o s h q a r is h d a   bevosita  yoki 
o ‘z  vakillari  orqali  ishtirok  etish,  q o n u n i y   m itin g lar,  yig‘ilishlar  va 
nam oyishlarda ishtirok etish,  kasaba  uyushm alarida,  siyosiy p artiyalarga 
va  b o s h q a   ja m o a t  birlashm alariga  uyushish,  o m m a v i y   h a r a k a t la r d a  
ishtirok  etish,  saylash  va  saylanish,  m u l k d o r   b o ‘lish,  m e h n a t   qilish, 
erkin  kasb tanlash,  d a m  olish,  q a r ig a n d a   yoki  m e h n a t  qilish  la y oqatini 
y o 'q o tg a n d a ,  shuningdek,  b o q u v c h is id a n   m a h r u m   b o ‘lg a n d a   ijtim oiy
www.ziyouz.com kutubxonasi


t a ’m in o td a n   foydalanish,  tibbiy  xizm atd an   foydalanish,  bilim   olish, 
ilmiy  va  texnikaviy  ijod  erkinligi.
0
‘quvchilarga  huquqlari  borasidagi  bilim larni  berish  bilan  birga 
fuqarolarning  burchlari  nim alard a n   iborat  ekanligi  h aqida  m a ’lumot 
berish,  bu  xususida  o ‘quvchilarda  am aliy  k o ‘nikm alarn i  hosil  qilish 
k o ‘zlangan  m aqsadga  erishishda  muvaffaqiyat  om ili  b o ‘ladi.
F u q a r o l a r n i n g   b u r c h l a r i   q u y i d a g i l a r d a n   i b o r a t d i r :   f u q a r o l a r  
Konst it utsiya  va  q o n u n la rd a   k o ‘zda  tutilgan  talablarga  rioya  etishga, 
b o sh q a  kishilarning  h u quqlari,  erkinliklari,  s h a ’ni,  q a d r -q im m a tin i 
hurm at  qilish;  0 ‘zbekiston xalqining tarixiy,  m a ’naviy-madaniy merosini 
a v a y l a b   a s r a s h ;   f u q a r o l a r   t a b i i y   a t r o f - m u h i t g a   e h t i y o t k o r o n a  
m u n o s a b a td a   b o ‘lish;  q o n u n l a r   bilan  belgilangan  soliqlar  va  mahalliy 
yig‘imlarni  t o ‘lash;  0 ‘zbekiston  Respublikasini  him oya qilish.  Yuqorida 
qayd  etilgan  b u rc h la rn i bajarish  0 ‘zbekiston  Respublikasining  fuqarosi 
sanaluvchi  h a r  bir  kishining  m u q a d d a s   burchidir.
F u q a ro .  F u q arolik  va  uning  mohiyati.  Ijtimoiy  hay o td a  fuqarolik 
m a d a n iy a tn in g   shakllanishi  u c h u n   za ru r  s h a r t- s h a ro itla rn i  vujudga 
keltirish: jam iy at  va  shaxs  (fuqaro)  manfaatlariga t o ‘la  m os keladi.  Shu 
sababli  R espublika  mustaqilligi  sharoitida  fuqarolik  tarbiyasini  tashkil 
etish  m a z m u n i n i   tu b d a n   yangilash  zaruriyati  yuzaga  keldi.  Fuqarolik 
tarbiyasini  keng  k o ‘lamli  (k o m p le k d )  tarzda  tashkil  etish  —  bugungi 
k un  d a ’vati  va  talabi  b o ‘lib  q o lm o q d a .  U shbu  talab n i  ijobiy  ravishda 
hal  etish  oila  —  t a ’lim  m uassasalari  -  jam oatch ilik   —  davlat  — jamiyat 
o ‘rtasidagi  m u s ta h k a m   h am korlik  m u h im   aham iyatga  ega.
F uqaro  —  fuqaroligi  huquqiy jih atd an  e ’tirof etilgan h a m d a   muayyan 
jam iyat  (davlat)  a ’zosi  b o ‘lgan  shaxs.  0 ‘z  fuqarolariga  ega  boMish  har 
bird av la tn in g  z arur va  m u h im  belgisi sanaladi.  Fuqarolarning mavjudligi 
sababli  davlat  m a v h u m   t u s h u n c h a  b o ‘lmay,  m uayyan  m exanizm ga ega 
subyekt  sifatida  m a y d o n g a   chiqadi.  H uquqiy  o ‘rni  q o n u n   y o ‘li  bilan 
kafolatlangan  shaxsning davlat  ichkarisida yoki tashqarisida b o ‘lishidan 
q a t ’i  n az ar,  m a ’lum  bir  davlatga  qarashliligi  holati  fuqarolik  deyiladi. 
0 ‘z b e k isto n   fuqarosi  0 ‘z b e k isto n   R espublikasining  K o n st it utsiyasi 
h a m d a   R espublika  Oliy  Majlisi  t o m o n id a n   q abul  qilingan  tegishli 
q o i d a l a r ,   b e lg i l a n g a n   h u q u q l a r d a n   fo y d a la n a   o l a d i ,   q o n u n l a r d a  
k o ‘rsatiIib  o ‘tilgan  b u rc h la rn i  bajaradi.
Fuqarolik  huquqiy va axloqiy  m e ’yorlarga ongli  rioya etish,  m a ’lum 
h u q u q la r d a n   foydalanish  h a m d a   burchlarni  bajarishga  m a s ’ullik  bilan
www.ziyouz.com kutubxonasi


y o n d a s h u v ,  m e h n a t  jara y o n i  va  j a m o a d a g i  faollik,  m a ’naviy  yetuklik 
asosida  muayyan davlatga  mansublikdir.  D e m a k ,  «fuqarolik o ‘z davlatiga 
n i s b a ta n   h u q u q   va  b u rc h la r  bilan  b o g ‘la n g a n ,  h u q u q iy   va  axloqiy 
m e ’yorlarga ongli  rioya etishni,  m e h n a t  va j a m o a d a   faollikni,  m a ’naviy 
y etuklikni  n azarda  tu ta d i» 1.
F u a a ro lik n in g   asosiy  tarkibiy  qismlari  quyidagilardir:
—  m uayyan  davlat  (jamiyat)  a ’zosi  ekanligini  his etish,  shaxs taqdiri 
davlat  va  jam iyat  hayoti  bilan  uzviy,  c h a m b a r c h a s   b o g ‘liq  ekanligini 
tu s h u n ib   yetish;
—  xalq,  davlat  oldidagi  fuqarolik  h u q u q   va  b u r c h la rin i  q o n u n c h i l i k  
asosida  bilish,  ularga  so‘zsiz,  q a t ’iy  am al  qilish;
—  o ‘z  xalqi,  davlati  o 'tm is h ig a   h u rm a t  tu y g ‘usini  q a r o r   to p tirish , 
shaxsiy  m a n fa a tla rid a n   R espublika  (V atan)  m a n fa a tla rin i  u stun  q o ‘ya 
bilish,  xalq  va  Vatan  ravnaqi,  istiqboli  u c h u n   k u ra sh ish g a  tayyorlik, 
yurt  tinchligini  him oya  qilish,  asrab-avaylash;
—  davlat  ramzlariga  nisbatan  cheksiz  m u h a b b a t n i   q a r o r   to p tiris h , 
u larn in g   m uhofazasi  u c h u n   tayyorlik,  davlat  ra m z la rin in g   m illat,  xalq 
o r - n o m u s i ,  s h a ’ni,  q a d r - q i m m a ti   ekanligini  anglash;
—  ijtimoiy-siyosiy  onglilik,  ijtimoiy  faollik,  d a v la tn in g   ichki  va 
x alq aro   siyosati  qoidalarini  t u s h u n is h   va  idrok  qilish;
—  m illiy  va  u m u m i n s o n i y   a x lo q   h a m d a   h u q u q   m e ’y o r l a r in i  
buzilishiga  nisbatan  m urosasiz  kurashish.

Download 11,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   283   284   285   286   287   288   289   290   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish