‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I


BOLALAR  JA M O A SI  -   PEDAG O G IK   TA’SIR N IN G



Download 11,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet269/413
Sana16.01.2022
Hajmi11,97 Mb.
#379486
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   413
Bog'liq
Pedagogika. 1-qism (M.Toxtaxojayeva, S.Nishonova) 583e888c8e1f192e31521286245d8a52

BOLALAR  JA M O A SI  -   PEDAG O G IK   TA’SIR N IN G
A SO SIY   SHAKLI
M ustaqil  flkrlovchi  erkin  shaxsni  shakllantirish  ta ’lim  va  kadrlar
 
tayyorlash  milliy  modelining  asosiy  maqsadi. 
Ijtimoiy  munosabatlar 
koMamining  kengayishi  o ‘sib  kelayotgan  avlodni  o ‘ta  m urakkab 
xususiyatga  ega  munosabatlar  jarayoniga  har  tom onlam a  yetuk  etib 
tayyorlash  vazifasini  qo ‘ymoqda.  Psixologik,  intellektual  va  fiziologik 
jihatdan yetuk inson  hayotiy qarama-qarshilik, xususan, turli buzg‘unchi 
g ‘oyalar  t a ’siriga  tushib  qolish,  n o so g ‘lom  turm ush  kechirish  va 
noqonuniy  xatti-harakatlarni  sodir  etishdan  o ‘zini  saqlab  qola  oladi. 
Shuningdek, shaxsning aqliy salohiyatga egaligi jamiyat  ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishini t a ’minlovchi asosiy omildir.  0 ‘zbekiston  Respublikasida, 
demokratik  va  huquqiy  jamiyat  barpo  etilayotgan  mavjud  sharoitda 
yosh  avlodning  mustaqil  va  erkin  fikrlay olishi  ro‘y berayotgan voqea- 
hodisalarga  shaxsiy  munosabatini  bildirishga  imkon  beradi.  Ijtimoiy 
borliqda kechayotgan o ‘zgarishlarga  nisbatan shaxsiy nuqtayi  nazarning 
shakllanishi  shaxs  faolligini  ko ‘rsatuvchi  muhim  jihatlardan  biridir. 
Q olaversa,  m ustaqil  fikr  egasi  boMgan  shaxs  o ‘z  im koniyatlari, 
qobiliyatini  erkin  namoyon  eta  oladi.  Muvaffaqiyatli  ravishda  olib 
borilayotgan t a ’limiy islohotlarning ham asosiy maqsadi erkin,  mustaqil 
fikriga  ega  barkamol  shaxs va  malakali  mutaxassisni  tarbiyalab voyaga 
yetkazishdan  iboratdir.  Bu xususida 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti
I.A .K a rim o v   quyidagilarni  e ’t ir o f   etadi:  «Amalga  oshirilayotgan 
islo h o tla rn in g   asosiy  m aqsadi  h a r  bir  fuq aroning  shaxs  sifatida 
shakllanishi  uchun,  o ‘z  qobiliyatini,  o ‘z  talantini  ishga  solib  hayotini 
yanada yaxshilashi,  m a’nan  boyitishi  uchun  barcha imkoniyatni yaratib 
berishdan  iboratdir»1.
Komil  insonni  shakllantirish  masalasi  barcha davrda,  ham   muhim 
ijtimoiy  vazifa  sifatida  kun  tartibiga  q o ‘yilgan.  Xususan,  zardushtiylik 
dinida  komillikning asosi ezgu  fikr,  ezgu so‘z va ezgu amal  (harakat)dan 
iborat ekanligi t a ’kidlansa,  islom ta ’limoti g‘oyalariga ko‘ra yetuklikning 
bosh  mezoni  —  ilmlilik,  bilimli  boMishdir.
Sharq  mutafakkirlarining  asarlarida  ham  komil  inson  qiyofasining 
yoritilishiga  alohida  ahamiyat  berilgan.  Xususan,  Abu  Nasr  Forobiy 
k o m il  i n s o n n i   s h a k lla n tiris h   va  fozil  iam o a  (yetuk  iam ivaOni
www.ziyouz.com kutubxonasi


shakllantirish  tarbiyaning  bir  butun.  yaxlit  ikki  v o ‘nalishi  ekanligiga
urg‘u  beradi.  Allomaning  fikricha,  fozil  jamiyat  komil  inson  sa’yi- 
harakati bilan Ьафо etilishi  mumkin.  Shu bois mamlakatni boshqaruvchi 
shaxs  o ‘zida  eng  oliy  insoniy  fazilatlarni  mujassam  eta  olishi  zarur, 
deb  hisoblaydi.  «Aql  t o ‘g ‘risidagi»  risolasida Abu  N asr  Forobiy  rahbar 
shaxs qiyofasida namoyon  bo‘lishi  lozim boMgan  o ‘n  ikki fazilatni keltirib 
o ‘tadi.  Bizning fikrimizcha,  mazkur fazilatlar har bir zamonaviy shaxsda 
o ‘z aksini topa olishi kerak, zero,  ular inson  hayotining m o ‘tadil kechishi 
ham da  muayyan  kasbiy  faoliyatlarni  tashkil  etishda  muvaffaqiyatlarga 
erishishni  kafolatlaydi.
Abu  Rayhon  Beruniy  ham  komillikning asosini  ilmli boMishda  deb 
hisoblaydi  va  barcha  illatlarning  asosiy  sababi  ilmsizlikdir,  deya  urg‘u 
beradi. Allomaning fikricha,  axloqiylik,  to ‘g ‘rilik,  odillik,  tadbirkorlik, 
o ‘zini vazmin tutish, kamtarlik,  insof, ehtiyotkorlik, shuningdek, adolatli 
va  vijdonli  boMish  komil  inson  qiyofasida  aks  etishi  z a ru r boMgan  eng 
asosiy sifatlardir.
Abu Ali  ibn Sino ham kamolotga erishishning birinchi  mezon sifatida 
bilimli boMishni alohida qayd etadi.  Bilimli  insonning adolatli boMishi esa 
uning  yanada  yuksalishini  ta ’minlaydi,  deya  baholab  alloma,  adolatni 
mhiy lazzat  (ruhiy xotiijamlik)ning muhim ko‘rsatkichi ekanligini uqtiradi.
Alisher Navoiy asarlarida  komil  inson  m uam m osi  markaziy o ‘rinni 
egallayd i  va  o ‘z  o rzu sid a g i  ko m il  in so n   s h a x s i n i   a s a r l a r in i n g  
q a h r a m o n l a r i   t im s o lid a   g a v d a la n ti r is h g a   u r i n a d i .   M u t a f a k k i r  
qarashlarida  komil  inson quyidagi sifatlarga ega boMishi borasidagi g‘oya 
ilgari suriladi:  aqlli. axloqli.  bilimli.  iiodkor.  qobilivatli.  d o n o .  kamtar. 
insonparvar.  saxovatli.  sabr-qanoatli.  adolatli.  muruvvatli.  sogMom. 
iismonan  baquvvat.  mard  va  iasur1.
Abdulla  Avloniy  komil  insonni  tarbiyalash  borasidagi  qarashlari 
bilan  Sharq  mutafakkirlarining  flkrlarini  boyitar  e kan ,  komil  inson 
qiyofasida, yana shuningdek,  vatanparvarlik  hamda intizomlilik sifatlari 
ham  namoyon boMishi  kerak, deb hisoblaydi.  Alloma millat taqdirining 
jonkuyari  sifatida  milliy  til  taraqqivoti  jam iyat  m a ’naviy  rivojini 
t a ’minlovchi  asosiy omil,  deya  baholaydi.

Download 11,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish