‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

99

---

Nazorat savollari:
1. Taqsimot logistikasi deb nimaga aytiladi?
2. Taqsimot logistikasining asosiy maqsadi nimalardan iborat 
bo‘ladi?
3. Taqsimot logistikasining vazifalarini aniqlashda necha xil 
yondoshish mumkin?
4. Mikro darajada qanday masalalar yechiladi?
5. M akrologistik darajada qanday masalalar yechiladi?
8.2. Tovarlarni taqsimlash kanallari, ularning
vazifalari va tuzilishi
Iste’molchi va ta ’minlovchi alohida mikrologistik tizim bo‘lib 
bir-biri bian taqsimot kanallari orqali bog‘lanadi.
Taqsimot kanali bu alohida shaxslar va tashkilotlarning aniq bir 
tovar yoki xizmat turiga bo‘lgan egalik huquqini ishlab chiqa- 
ruvchidan 
iste’molchiga 
berishdir. 
Logistik 
kanal 
har 
xil 
vositachilaming tartibga keltirilgan majmuasi bo‘lib aniq bir ishlab 
chiqaruvchidan iste’molchiga moddiy oqimlarni yetkazib beradi.
Bunda tashkilotlar va shaxslar m a’lum bir vazifalarni bajara- 
dilar. Jumladan, bitimlarni tuzish davrida kanal bo‘ylab tovarlar 
harakatini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan axborotlami to ‘plash, 
kanal faoliyatini ta ’minlash bo‘yicha o‘z bo‘yniga tavakkalchilikni 
olish. Bitimlarni oxiriga yetkazish so‘ngida moliyaviy vositalami 
ishga solib tovarlar harakatini tashkil etish .
Taqsimot jarayoni bevosita quyidagilarni. o ‘z ichiga oladi: 
buyurtmalarni qayta ishlash, mahsulotlarni omborlashtirish va 
tovarlar zaxirasini bir maromda saqlab turish, tovarlarni iste’mol­
chiga yetkazib berish uchun ulami transportirovka qilish.
Taqsimot kanallari har xil tuzilishga ega boMishi mumkin va 
ular kanallam ing darajalari bilan tavsiflanadi.
Kanalning darajasi- bu oxirgi iste’molchiga tovarga bo‘lgan 
egalik huquqini va tovarni yetkazib berish bo‘yicha ishlarni amalga 
oshiruvchi vositachi sonidir. Taqsimot kanallarini tashkil etish 
sxemalari 34 - rasmda ko‘rsatilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, 
taqsim ot kanallari to 'rt xil darajada bo‘lishi mumkin ekan:
100

---

- nolinchi darajadagi kanal. Bu kanalda ishlab chiqaruvchi 
tovarlarni to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri iste’molchiga hech bir vositachilarsiz 
yetkazib beradi; Masalan, paxta xomashyosini to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri 
paxta zavodiga yetkazib berish yoki poliz mahsulotlarini daladan 
savdo do‘konlariga yetkazib berish va boshqalar:
- birinchi darajali kanal. Bu kanalda tovarlarni oraliq vositachi 
ishtirokida yetkazib beriladi. Masalan, paxta xomashyosini paxta 
punkti orqali paxta zavodiga yetkazib berish yoki poliz mahsu­
lotlarini poliz omboriga tashib olish va keyin savdo do‘konlariga 
tashish;
Ishlab
Nolinchi darajali kanal
Iste’molchi
chiqaruvchi
Birinchi darajali kanal
Ishlab
Chakanafurush
Istc’molchi
chiqaruvchi
vositachi
Ikkinchii arajali kanal
Ishlab
chiqaruvchi - »
Ko'tarafurush
vositachi
—
Chakanafurush
vositachi
Iste’molchi
Uchmchi darajali kanal
Ko‘tarafurush
vositachi
Kichik
Ishlab
chiqaruvchi