‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

20-rasm 128 kodining ко ‘rinishi
60

---

0 2 2 2 J 1
M am lakat kodi 
Ishlab chiqaruv 
M ahsulot kodi 
N azorat 
chiuing kodi 
kodi
21- rasm. EAN -13 shtrix kodining ko‘rinishi
Yalpi iste’mol tovarlarini kodlashda EAN (21-rasm) shtrix 
kodlari keng qo‘lIaniladi. EAN kodining har bitta raqamiga to ‘g ‘ri 
keladigan shtrix va oraliq bo‘shliqlar uchun alifbo ishlab chiqilgan. 
Tovarni ishlab chiqarishga qo‘yilganida unga 13 ta raqamdan iborat 
kod beriladi. Bu kod tayyor tovarga yozib qo‘yiladi. Oldingi ikkita 
yoki uchta raqam EAN uyushmasi tomonidan belgiga asosan tovar 
ishlab chiqarayotgan davlatni bildiradi. Masalan, 460 dan 469 gacha 
bo‘lgan raqamlar Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligiga, 380 Bolgariya 
davlatiga berilgan. Keyingi to'rtta raqam tovar ishlab chiqaruvchi- 
ning indeksini bildiradi. Ishlab chiqaruvchi va davlat kodlarining 
majmuasi markalangan tovami ishlab chiqaruvchi korxonani 
bildiradi. Qolgan raqamlar ishlab chiqaruvchiga o ‘z mahsulotini 
xohlagan ko‘rinishda kodlashi uchun ajratilgan. Bunda kodlar nol 
raqamidan to 99999 gacha bo‘ lishi mumkin. Oxirgi 13-raqam nazo­
rat kodi hisoblanadi. U maxsus algoritm bo‘yicha hisoblab topiladi.
Tashqi 
savdolarda 
tovarlaming 
shtrix 
kodlanishi 
shart 
hisoblanadi.
Shtrix kodlarning samaradorligiga hozirgi kunda supermarket- 
larda savdo qilgan har bir xaridor guvoh bo‘lmoqda. Sotuvchi 
avtomat o ‘qiydigan qurilma yordamida xaridor sotib olayotgan 
tovaming kodini aniqlaydi. Shundan keyin tovar skanerlanadi, kassa 
kompyuteri xotiradan tovarning narxini aniqlaydi va uni ekranga 
chiqarib beradi hamda chekni bosmadan chiqaradi. Bu operatsiyalar 
uchun 2 soniya vaqt ham ketmaydi. Chek berilayotganida kassa
61

---

kompyuteri asosiy kompyuterga tovar sotilgani haqida xabar uzatadi 
va xotiraga ushbu xabar kiritiladi.