Юртимиз тарихини ырганишда ривожланган ырта асрлар даври тарихий манбалари

 
 

---

57 
Xulosa. 
Ko„rinib turibdiki, O„zbekiston tarixining xonliklar davri tarixi manbalari 
rang-barang va katta. Ular ko„p tillarda yozilgan bo„lib, asosan, arab, fors, turk, 
mugul va boshqa tillarda yozilgan. Lekin, ularning ichidagi ma‟lumotlarni bir erga 
to„plab o„rganishning 
O
„
ZI 
bo„lmaydi. Ularning xammasini bir bitiruv malakaviy 
ishiga sig„dirish xam mumkin emas. SHuning uchun, tarixshunos va manbashunos 
olimlarning diqqat-e‟tiborini tortish maqsadida, ularning muhim-muximlariga 
qisqacha to„xtalib o„tdik, xolos. 
Mazkur bitiruv malakaviy ishida asosan, tarixiy, geografik, adabiy, ya‟ni 
aziz-avliyolar, tariqat etakchilarining xayoti va karomatlariga bag„ishlangan 
asarlar, olimlar, yozuvchilar va sayyoxlarning esdaliklari, elchilarning 
xisobotlariga diqqat-e‟tiboringizni tortdik. 
Muxtaram Prezidentimiz I. A. Karimov 1998 yili bir guruh etakchi 
tarixshunos olimlar bilan bo„lgan uchrashuvda mamlakatda tarix fanining bugungi 
axvolidan qoniqmayotganliklarini ro„y-rost aytdilar. Bu, shubhasiz, haq gap. Mana, 
milliy mustaqillikka erishganimizga xam o„n ettinchi yil o„tayotibdi. Lekin shu 
paytgacha xolis, xaqqoniy tariximizni yoza olganimiz yo„q. Buning bitta sababi 
bor. Biz tarixning manbalarini yaxshi bilmaymiz, ko„pchiligimiz uni o„qiy 
olmaymiz ham. Manbani yaxshi bilgan, bemalol o„qiy oladigan tarixchilarimiz 
etishmaydi. Manbasiz esa tarixni, haqqoniy tarixni yozib bo„lmaydi. 
Prezidentimizning so„zlari bilan aytadigan bo„lsak, «(tarixchilarimizning) talabga 
javob beradiganlari juda kamchilikni tashkil etadi»
1
. Til biladigan, manba bilan 
ishlash malakasiga ega bo„lgan tarixchilarimiz xozir xam bitta yarimta topiladi. 
Lekin ular qartayib kolishgan. Agar zarur sharoit yaratilsa, ulardan xam 
foydalanish 
mumkin. 
Lekin, 
bu 
bilan 
kifoyalanib 
bo„lmaydi. Tarix, 
sharqshunoslik, universitet, pedagogika institutlari tarix fakultetlarida SHarq 
tillarini o„qitishga, qo„lyozma asarlar ustida ishlay bilish malakasini o„rgatish, 
ishlash va etuk manbashunoslar tayyorlash ishini to„g„ri yo„lga qo„yish zarur. Xar 
ikkala sharqshunoslik institutida, tarix institutida ivojlangan o„rta asrlar davri 
1
И.А.Каримов. «Тарихий хотирасиз келажак йук» Тошкент., «Шарк». 1998 й. Б.3-4.

---

58 
tarixini yorituvchi qo„lyozma asarlarni o„rganish va nashr etish ishini tubdan 
yaxshilash lozim. Bir so„z bilan aytganda, «biz haqqoniy tariximizni tiklashimiz, 
xalqimizni, millatimizni ana shu tarix bilan qurollantirishimiz zarur»
1
. Xolis, 
xaqqoniy tarixni esa manbasiz, undagi xilma-xil boy ma‟lumotsiz yozib bulmaydi. 
Ushbu bitiruv malakaviy ishimiz uch bobdan iborat bo„lib, yurtimiz tarixini 
o„rganishda xonliklar davriga oid manbalarni yoritib berishga xarakat qildik. 
Birinchi bobda, asosan biz o„zbek tilidagi tarixiy, tarixiy-jug„rofiy va adabiy
asarlar xaqida to„xtalib o„tdik. Ikkinchi bobda fors-tojik tilidagi tarixiy asarlar, 
uchinchi bobda esa fors-tojik tilidagi jug„rofiy va adabiy asarlarning 
yozilishini, axamiyatini ochib berishga xarakat qildik.
1
И. А. Каримов. «Тарихий хотирасиз келажак йўқ». «Мулоқот», 1998, №4, 13 

---

59