Yuristning nutq

Raislik qiluvchi: Tomonlar sud tergoviga qo ‘shimcha qilishni
xohlaydimi? Tomonlarda iltimosnomalar yoki boshqa fikrlar
bormi? Agar qo ‘shimchalar bo ‘lmasa, sud tergovi tugallangan
deb e ’Ion qilinadi. Endi tomonlar muzokarasiga o ‘tamiz.
Sud m uzokarasi p ro k u ro r, ja m o a t ayblovchisi, 
jabrlanuvchi, fuqaroviy da’vogar, fuqaroviy javobgar yoki 
uning vakili, himoyachi, agar sud majlisida himoyachi ishtirok 
etmayotgan bo‘lsa, sudlanuvchilaming nutqlaridan iborat
141

---

bo‘ladi. Sud prokuror va jamoat ayblovchisining, shuningdek 
sud himoyachining chiqishlari ketma-ketligini ularning 
takliflari asosida belgilaydi.
Sud muzokarasining ishtirokchilari sud tergovini nihoyasiga 
yetkazadilar, sud tergovida tekshiriladigan materiallami tahlil 
qiladilar va shu materiallarga asosan, ish yuzasidan o‘z 
xulosalarini bayon qiladilar.
Sud muzokarasi sudga hamda sud zalida ishtirok etayotgan 
fuqarolarga ishning haqiqiy ahvolini har tomonlama tushunib 
olishda yordam beradi, sudning ichki ishonchi shakllanishiga 
imkon yaratadi, shunday qilib, qonuniy, asosli va adolatli 
hukm chiqarishga ko‘m aklashadi. Ayni paytda, sud 
muzokarasi unda ishtirok etuvchilarning o‘zlarining yoki 
ularning vakillarining manfaatlarini himoya qilishda muhim 
ahamiyatga ega.
Sud muzokarasining qatnashchilari o‘z nutqida sudda ko‘rib 
chiqilmagan dalillarni keltirishga, sud esa, umuman, sud 
muzokarasi uchun yoki unda ishtirok etayotganlaming so‘zga 
chiqishini cheklashga haqli emas. Biroq raislik qiluvchiga 
ko‘rilayotgan ishga aloqador bo‘lmagan holatlami gapirayotgan 
muzokara qatnashchisini to‘xtatib qo‘yish huquqi berilgan.
Sud m uzokarasining m ohiyati va m e’yorlari JPK 
moddalarida ko‘rsatilgan masalalar doirasida aniqlanadi. Biroq 
muzokaraning har bir ishtirokchisi o‘ziga yuklatilgan vazifani 
bajararkan, nafaqat ishni to‘g‘ri hal qilish uchun muhim 
bo‘lgan masalalarni, balki uning huquqi va qonuniy 
manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan masalalarni ham tilga 
olishi mumkin.