|
ikkinchidan
, bola huquqlarining muhofaza va himoya qilinishining davlat
tomonidan ta’minlanishi;
uchinchidan
, yetim bolalar va ota-ona qaramog‘isiz qolgan bolalarga davlat
va jamiyat tomonidan g‘amho‘rlik ko‘rsatilishi;
to‘rtinchidan
, bolalarni k lib chiqishi yoki ota-onasining fuqarolik holati
sababli kamsitilishiga yo‘l qo‘ymaslik;
shinchidan
, bolalarga nisbatan xayriya ishlarni amalga oshirishni
rag‘batlantirish;
oltinchidan
, ota-onalarning o‘z farzandlarini boqish va tarbiya qilish
majburiyati
146
.
Ta’kidlash joizki, bola nafaqat huquqlarga, shu bilan birga O‘zb kiston
spublikasi Konstitutsiyasining 48-50 moddalarida nazarda tutilgan
majburiyatlarga ham ega. Bolalar :
O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etishga;
boshqa kishilarning huquqlarini, erkinliklarini, sha’ni va qadr-qimmatini
hurmat qilishga;
O‘zb kiston xalqining tarixiy, ma’naviy va madaniy m rosini avaylab
asrashga;
atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lishga majburdirlar.
146
Bola huquqlari. / Yuridik oliy o‘quv yurtlari uchun darslik // Prof. G‘.Abdumajidov tahriri ostida. –T.: TDYuI
nashriyoti, 2009. –B.146
172
Albatta, qayd etish k rakki, bunday majburiyatlarni barcha yoshdagi bolalar
yetarli darajada tushuna olmaydi va o‘zining ch klangan muomala layoqati orqali
bu majburiyatlarni bajarish uchun shaxsan ma’sul bo‘la olmaydi. Ularning ota-
onalari va qonuniy vakillari bolalarning bunday majburiyatlarini uchun mas’ul
hisoblanadi.
mak, O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasining yuqorida ta’kidlangan
qoidalarida bola huquqlarini himoya qilishning asosiy tamoyillari b lgilangan.
Chunki, Konstitutsiyada inson huquqlari, shu jumladan, bola huquqlari
to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini rivojlantirishning asosiy prinsiplari, davlat
organlari tomonidan inson huquqlarini ta’minlashda e’tiborga olinishi lozim
bo‘lgan norma-prinsiplar b lgilangan
147
.
Xalqaro huquq normalar ustuvorligining konstitutsiyaviy tamoyili.
O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasida aks etilgan davlatimiz tomonidan
xalqaro huquqning umume’tirof etilgan normalarining ustuvorligini e’tirof etish
to‘g‘risidagi tamoyil bola huquqlarini ta’minlashga ham b vosita dahldordir.
Konstitutsiya Muqaddimasida aks etilgan ushbu tamoyilga binoan, bolalarga
nisbatan davlatning huquqiy siyosatini b lgilashda O‘zb kiston Inson huquqlari
umumjahon d klaratsiyasi, Iqtisodiy, ijtiomiy va madaniy huquqlar to‘g‘risidagi
xalqaro pakt, Fuqarolik va siyosiy huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro pakt va unga
Fakultativ protokolllardan iborat bo‘lgan Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro billga
hamda Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiya va unga Fakultativ protokollar va
boshqa xalqaro hujjatlarda aks etilgan bola huquqlariga oid xalqaro standartlarga
tayanadi. Mazkur tamoyil asosida bola huquqlari bo‘yicha O‘zb kiston
spublikasi milliy qonunchiligi rivojlanib bormoqda.
Konstitutsiyada inson huquqlariga oid quyidagi muhim xalqaro-huquqiy
qoidalar mustahkamlab qo‘yilgan
148
:
147
Inson huquqlari umumjahon d klarasiyasi va O‘zb kistonda inson huquqlarini himoya qilish milliy tizimi.
/Mualliflar jamoasi: A.Saidov, F.Bakayeva, K.Arslanova va boshq. Mas’ul muharrir A.X.Saidov. –T.:
“O’zbekiston”, 2010. -B.56
148
Mo‘minov A., Tillabayev M. Inson huquqlari. Darslik. –T.: JIDU, 2010. –B.31-32
173
Albatta, mazkur qoidalar inson huquqlarining tarkibiy qismi sifatida bola
huquqlariga oid munosabatlarga ham taalluqlidir.
Asosiy Qonun sifatida O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasi, bola
huquqlari bo‘yicha O‘zb kistonning milliy qonunchiligi va davlat siyosatini
yanada rivojlanib, takomillashib borishi uchun dasturilamal bo‘lib qolmoqda.
ttinchidan
inson huquqlari va erkinliklarini amalga
oshirishda boshqa shaxslar huquqlarining
buzilmasligi zaruriyati;
oltinchidan
fuqarolarning kafolatlangan sud himoyasi
bilan ta’minlanishi;
shinchidan
inson huquqlari va erkinliklari davlat
idoralari faoliyatining mazmunini tashkil
etishi;
to‘rtinchidan
hammaga va har kimga inson huquqlari va
erkinliklarining t ng va barobar taalluqliligi;
uchinchidan
inson huquqlari va erkinliklari unga
tug‘ilganidan boshlab taalluqli ekanligi,
ya’ni tabiiy huquq g‘oyasi va nazariyasining
e’tirof etilishi;
ikkinchidan
inson huquqlari va erkinliklari tizimi xalqaro
huquqiy andozalarga mos k lishi va bu
sohada xalqaro huquqning ustunligi;
birinchidan
inson huquqlari va erkinliklarini tan olish va
himoya qilish – davlatning majburiyati;
174
Bugungi kunda O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasi asosida bola huquqlari
bo‘yicha milliy qonunchilikning maxsus sohasi shakllanib ulgurdi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
