|
2. O‘zb kistonni xalqaro tashkilotlar bilan bola huquqlari bo‘yicha
hamkorligi
O‘zb kiston va BMTning bola huquqlari sohasidagi hamkorligi.
O‘zb kistonning BMT bilan bola huquqlari bo‘yicha hamkorligi to‘g‘risida aytish
mumkinki, O‘zb kiston mustaqilligining dastlabki, kunlaridanoq, boshlangan,
sak, adashmagan bo‘lamiz. Ya’ni, 1991-yil 30-sentabrda O‘zb kiston BMTning
inson huquqlari va erkinliklari, shu jumladan, bolalarning huquq va erkinliklarini
himoya qilish borasida eng muhim bo‘lgan hujjat – Inson huquqlari umumjahon
klaratsiyasiga qo‘shildi. O‘tganda davr mobaynida mazkur hujjatning normalari
milliy qonunchilikka singdirib bo‘lindi. Qayd etish k rakki
,
2008-yil-may oyida
BMT Bosh kotibi va Inson huquqlari bo‘yicha Oliy komissarning chaqirig‘ini
385
qo‘llab-quvvatlab, O‘zb kiston R spublikasi Pr zid ntining “Inson huquqlari
umumjahon d klaratsiyasining 60-yilligiga bag‘ishlangan chora-tadbirlar dasturi
to‘g‘risida”gi Farmoni qabul qilindi. Mazkur dasturda inson huquqlari bo‘yicha
qonunchilikni takomillashtirish, monitoring olib borish, inson huquqlari sohasida
axborot ta’minoti, ta’lim va xalqaro hamkorlik singari yo‘nalishlarda tadbirlar
amalga oshirish vazifa qilib b lgilangan edi.
1992-yilda esa, Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyani mamlakat
parlam nti ratifikatsiya qildi. O‘tgan davr mobaynida mamlakat milliy
qonunchiligi, mazkur Konv nsiya normalariga muvofiqlashtirildi. 2008-yilda
qabul qilingan O‘zb kiston R spublikasining “Bola huquqlarining kafolatlari
to‘g‘risida”gi Qonuni mazkur Konv nsiyaning to‘la impl
ntatsiyasi bo‘ldi.
Shuningd k, o‘tgan davr mobaynida, O‘zb kiston inson huquqlari bo‘yicha
BMTning asosiy xalqaro huquqiy hujjatlariga qo‘shildi. Shulardan ko‘pchiligi bola
huquqlariga taalluqlidir. Jumladan, bola huquqlarini ta’minlashda O‘zb kiston
spublikasi BMTning Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt,.
Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro pakt, Xotin-qizlarga
nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham b rish to‘g‘risidagi konv nsiya,
Irqiy kamsitishlarga barham b rish to‘g‘risidagi xalqaro konv nsiya va Qiynoq va
muomala va jazoning shafqatsiz, noinsoniy va qadr-qimmatni kamsituvchi boshqa
turlariga qarshi kurash to‘g‘risidagi konv nsiya kabi boshqa asosiy
shartnomalariga ham tayanadi.
Alohida qayd etish lozimki, yuqorida qayd etilgan, mamlakat parlam nti Bola
huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaga doir ikkita fakultativ protokol: “Bolalar
savdosiga, bolalar fohishabozligiga va bolalar pornografiyasi”ga taalluqli
Fakultati protokol (2008-yil 11-d kabr) va “Bolalarning qurolli mojarolarda
ishtiroki”ga taalluqli Fakultati protokolni (2008-yil 11-d kabr), BMTning
Transmilliy uyushgan jinoyatchilikka qarshi konv nsiyasini (Nyu-York, 2000-yil-
noyabr) to‘ldiruvchi odam savdosining, ayniqsa, ayllar va bolalar savdosining
386
oldini olish hamda unga ch k qo‘yish va uning uchun jazolash haqidagi protokolini
(2008-yil 8-iyulda) ratifikatsiya qildi.
228
O‘zb kiston va BMTning bola huquqlari bo‘yicha hamkorligi yanada
shuningd k, inson huquqlari, shu jumladan,, bola huquqlari bo‘yicha milliy
ma’ruzalarni taqdim etish va ularni natijalari bo‘yicha hamkorlik qilish borasida
ham olib borilmoqda.
Xalqaro talablarga javob b ruvchi, mamlakatning o‘z xalqaro majburiyatlarini
bajarishi to‘g‘risidagi milliy ma’ruzalarini vaqtida tayyorlash va jo‘natishda aks
etgan O‘zb kistonning BMT shartnomaviy qo‘mitalari oldidagi hisobdorligi tizimi
shakllantirildi. Davriy ma’ruzalarni ko‘rib chiqishning natijalari bo‘yicha BMT
qo‘mitalarini yakunlovchi tavsiya va mulohazalarini bajarish bo‘yicha Milliy
harakat r jalarini tayyorlash va qabul qilish mazkur tizimning muhim tarkibiy
qismi hisoblanadi. BMT qo‘mitalariga inson huquqlari, bola va ayollar huquqlari
masalasi yuzasidan 30dan ortiq ma’ruzalar taqdim etildi va 10 ta milliy harakat
jalari qabul qilindi.
O‘zb kiston BMTning nizomiy va shartnomaviy organlari bilan inson
huquqlari masalasi bo‘yicha faol muloqotda bo‘lib, BMTning maxsus
pros duralari (tartibotlari) bilan ham muntazam ravishda hamkorlikni amalga
oshirmoqda. Jumladan, quyidagidlarning so‘rovi asosida mufassal axborot taqdim
qilingan:
BMTning Bolalar savdosi, bolalar fohishabozligi va bolalar pornografiyasi
masalalari bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi;
BMTning bolalarga nisbatan zo‘ravonlik masalasi bo‘yicha maxsus vakili;
BMTning Inson huquqlari bo‘yicha k ngashining quldorlikning zamonaviy
turlari bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi;
BMTning Inson huquqlari bo‘yicha k ngashining ta’limga oid huquqi
bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi;
228
Bola huquqlari monitoringi. O‘quv-uslubiy qo‘llanma /mas’ul muharrir A.X.Saidov. –T.: Inson huquqlari
bo‘yicha O‘zb kiston R spublikasi Milliy markazi, 2011. -B.5
387
BMTning Odam savdosi, ayniqsa bolalar va ayollar bo‘yicha maxsus
ma’ruzachisi.
Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro majburiyatlarni bajarish yuzasidan
O‘zb kiston 2008-2014-yillar mobaynida 10ta Milliy ma’ruzalarni taqdim qildi,
jumladan, Bola huquqlari konv nsiyasi qoidalarni bajarish bo‘yicha Uchinchi-
To‘rtinchi davriy ma’ruza, Bola huquqlari konv nsiyasining ikta Fakultativ
protokollarini bajarish yuzasida 2 ta boshlang‘ich ma’ruzalar.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
