Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Sog‘liqni saqlashga bo‘lgan huquq.

Qonun bolani sog‘liqni saqlashga

bo‘lgan huquqini kafolatlaydi. Ushbu huquq davlatning sog‘liqni saqlash

xizmatlari va barcha bolalar uchun ularga k rakli xizmatlardan bahramand

bo‘lishini taminlash majburiyatini o‘z ichiga oladi.

O‘zb kiston R spublikasining “Sog‘liqni saqlash to‘g‘risida”gi qonunida

malakali tibbiy xizmatga bo‘lgan bola huquqlarining aniq m xnizmlari

mustahkamlab qo‘yilgan. Unda, jumladan, fuqarolarning sog‘lig‘ini saqlashning

asosiy prinsiplari b lgilangan (3-modda), ular:

-sog‘liqni saqlash sohasida inson huquqlariga rioya qilinishi;

-aholining barcha qatlamlari tibbiy yordamdan bahramand bo‘la olishi;

-profilaktika chora-tadbirlarining ustunligi;

Sog‘liq tushunchasi.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti o‘zining 1946-yilda

Nyu-Yorkda Sog‘liqni saqlash xalqaro konf

nsiyasida qabul qilingan

Konstitutsiyasida sog‘liq tushunchasiga ta’rif b rgan. Ushbu ta’rif

JSSTning 1978-yilagi Olma-otada qabul qilingan “Birinchi tibbiy sanitariya

yordami to‘g‘risidagi d klarasiyasida ham qo‘llanilgan. Unga binoan,

sog‘liq – bu nafaqat kasalliklar yoki jismoniy nuqsonlar yo‘qligi emas,

balki to‘liq jimoniy, ruhiy va ijmoiy farovonlik holati bo‘lib, insoning sosiy

huquqlaridan biri bo‘ladi, va sog‘liqning yuqori darajasiga erishi

umumjahon ijtimoiy masala hisoblanadi

, uni bajarish uchun sog‘liqni

saqlash s ktoridan tashqari jamiyatning barcha s ktorlarining birgalikdagi

ijtimoiy va iqtisodiy harakatlari k rak bo‘ladi.

O‘zb kiston R spublikasi Konstitutsiyasining 40-moddasiga binoan, har

bir inson malakali tibbiy xizmatdan foydalanishi huquqiga ega

---

320

-sog‘lig‘ini yo‘qotgan taqdirda fuqarolarning ijtimoiy himoya qilinishi;

-tibbiyot fanining amaliyot bilan birligi.

Bundan tashqari, mazkur Qonunning 13-moddasidagi kamsitmaslik

prinsipida “O‘zb kiston R spublikasi fuqarolari sog‘liqni saqlash borasida daxlsiz

huquqqa egadirlar.

Davlat yoshi, jinsi, irqi, millati, tili, dinga munosabati, ijtimoiy k lib

chiqishi, e’tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavq idan qat’i nazar, fuqarolarning

sog‘lig‘i saqlanishini ta’minlaydi” d yiladi. Ushbu Qonunning 24-moddasida

lgilab qo‘yilgan b mor huquqlari, b mor bolalarga ham taalluqli hisoblanadi.

Milliy qonunchilik va dasturlar.

Bolalarning sog‘liqni saqlashga bo‘lgan

huquqi nafaqat yuqorida ta’kidlangan Qonun bilan, balki malakali tibbiy xizmat

ko‘rsatishga yo‘naltirilgan bir qator qonun va davlat dasturlari tomonidan ham

ta’minlanadi. Aholining, shuningd k, bolalarning sog‘lig‘ini saqlash sohasida

O‘zb kistonda “O‘zb kiston R spublikasida nogironlarni ijtimoiy himoya qilish

to‘g‘risida”gi, “Davlat sanitariya nazorati to‘g‘risida”gi, “Dori vositalari va

farmas vtika faoliyati to‘g‘risida”gi, “Surunkali alkogolizm, giyohvandlik yoki

zaharvandlikka mubtalo bo‘lgan b morlarni majburiy davolash to‘g‘risida”gi,

“Odamning immunit t tanqisligi virusi bilan kasallanishning (OIV kasalligining)

oldini olish to‘g‘risida”gi, “Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar

to‘g‘risida”gi, “Psixiatriya yordami to‘g‘risida”gi

,

“Aholini sil kasalligidan

muhofaza qilish to‘g‘risida”gi, “Qon va uning tarkibiy qismlari donorligi

to‘g‘risida”gi, “Yod yetishmasligi kasalliklari profilaktikasi to‘g‘risida”gi, kabi

qonunlar, shuningd k, O‘zb kistonda 2007-2011-yillarada bolalarning

farovonligini ta’minlash milliy harakat dasturi, 2010-yildagi “Barkamol avlod

yili” Davlat dasturi, 2014-yildagi “Sog‘lom bola yili” Davlat dasturi kabi davlat

dasturlari qabul qilingan.

Mamlakatimizda jismoniy sog‘lom, ma’naviy yetuk, har tomonlama uyg‘un

va barkamol rivojlangan, mustaqil fikrlaydigan, int ll ktual salohiyatga, chuqur

bilim va zamonaviy dunyoqarashga ega, Vatanimizning taqdiri va k lajagi uchun

mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishga qodir bo‘lgan yosh avlodni tarbiyalab voyaga

---

321

yetkazish vazifasini izchil davom ettirish uchun aniq maqsadga qaratilgan k ng

ko‘lamdagi kompl ks chora-tadbirlarni amalga oshirish, davlat va jamiyatning

barcha kuch va imkoniyatlarini shu yo‘lda safarbar etish maqsadida hamda 2014-

yil “Sog‘lom bola yili” d b e’lon qilinishi munosabati bilan 2014-yil 19-f vralida

qabul qilingan O‘zb kiston R spublikasi Pr zid ntining PQ-2133-son qarori bilan

“Sog‘lom bola yili” Davlat dasturi qabul qilindi. Mazkur davlat dasturining ustuvor

vazifalari va yo‘nalishlari to‘g‘risida 6-mavzuda batafsil to‘htalib o‘tganmiz.