|
Bolaning manfaatlariga zid bo‘lgan istisno holatlar.
Agar bolaning
manfaatlariga zid bo‘lsa bolaning ushbu huquqi ch klanadi.
Davlat iloji boricha bolaga ota-onasini bilish huquqini ta’minlaydi. Davlat
ushbu huquqni amalga oshirish uchun barcha choralarni ko‘rishi k rak, l kin
bolaning ota-onasini aniqlash ilojisi bo‘lmaganda, (bola tashlab k tilgan bo‘lsa
yoki onasi bolaning otasi kimligini bilmasa), yoki ona bolaning otasi kimligini
aytishni rad etgan (favqullodagi vaziyatlar, ins st yoki nomusga t gish bo‘lgan
hollarda) hollarda bolaning bunday huquqlarini ta’minlash ch garalanishi mumkin.
“Bola huquqlari kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunda ham, yuqoridagi holatlar
mavjud bo‘lgan taqdirda bolaning ota-onasini bilish huquqini ta’minlash
ch garalanishi mumkin.
Bolaning o‘z ota-onasini bilish huquqi nafaqat ushbu qonun bilan, shu
bilan birga Oila kod ksining 65-moddasi bilan ham kafolatlanadi. Bu borada
yagona istisno – O‘zb kistonda mavjud bo‘lgan farzandlikka olish siri. Oila
kod ksining 153-moddasiga binoan, farzandlikka olish siri qonun bilan
himoyalanadi.
Ota-onalik huquqlaridan mahrum etish va ularni ch klash va “Bolaning
manfaatlariga zid bo‘lmagan hollarda o‘z ota-onasi bilan yashash va
tarbiyalanish huquqi”.
“Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunning
13-moddasida aks etilgan bolaning o‘z ota-onasi bilan yashash huquqi asosiy
tamoyilni o‘zida aks etadi – o‘z ota-onasi bilan yashagan bolalar yaxshiroq tarbiya
oladi. Bundan tashqari, g‘amxo‘rlik bolaning faqat jismoniy ehtiyojlarini emas,
shuningd k uning ruhiy va xissiy ehtiyojlarini ham o‘z ichiga oladi. Biroq, shu
e’tirof etilganki, ayrim hollarda bolaning o‘z oilasida bo‘lishi uzoq va qisqa
muddat ichida uning manfaatlariga zid k lishi mumkin.
Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaning 9-moddasiga binoan, bola
shafqatsiz muomala xavfi ostida qolganda, davlatlar bolaning eng yaxshi
296
manfaatlariga zarur bo‘lgan hollarda uni o‘z ota-onasidan ayirishi shart. 9-modda
ayirish uchun aniq m zonlarni va qoidalarni ko‘zda tutadi:
-ayirish to‘g‘risidagi qaror qonunga binoan chiqarilishi k rak;
-ayirish to‘g‘risidagi qaror vakolatli organ tomonidan chiqarilishi k rak va uning
ustidan shikoyat k ltirish imkoniyati bo‘lishi k rak;
-noqonuniy va asossiz ayirilish iloji boricha qisqa bo‘lishi uchun ap llyatsiya
jarayoni t zkor bo‘lishi k rak;
-qarorning qabul qilinishi ota-onalar alohida yashaganda va bolaning turar joyini
lgilash k rak bo‘lganda ham zarur bo‘lishi mumkin.
Ota-ona yo‘qligida vasiylik va homiylik organlarining vazifalari.
“Bola
huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunning 13-moddasiga binoan, bolaning
ota-onasi bo‘lmaganda, vasiylik va homiylik organlari uning oilada yashash va
tarbiyalanish huquqini ta’minlaydi.
Ta’kidlash joizki, ushbu modda bolalarga g‘amxo‘rlikni va parvarishni
ta’minlaydigan joylashtirishning muqobil shakllarini ta’minlash majburiyatini
davlat zimmasiga yuklaydigan Qonunning 24-moddasida (yoki, Bola huquqlari
to‘g‘risidagi konv nsiyaning 20-moddasida) nazarda tutilgan majburiyatlarga
qaraganda k ngroq..
24-moddada bolaning joylashtirishning muqobil shakllari ohirgi chora
sifatida ko‘rilsada, 13-moddada bu imkoniyat ko‘zda tutilmagan holda, unga
binoan vasiylik va homiylik organlari oilada yashash va tarbiya olish huquqini
ta’minlaydilar.
Vasiylik va homiylik organlarining vazifalari O‘zb kiston R spublikasi
Vasiylik va homiylik organlari to‘g‘risidagi qonun bilan b lgilangan.
Mazkur Qonunning 7-moddasiga binoan, vasiylik va homiylik sohasidagi
faoliyatni amalga oshiruvchi davlat organlari jumlasiga quyidagilar kiradi:
O‘zb kiston R spublikasi Vazirlar Mahkamasi;
O‘zb kiston R spublikasi Xalq ta’limi vazirligi;
O‘zb kiston R spublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi;
O‘zb kiston R spublikasi M hnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish
vazirligi;
mahalliy davlat hokimiyati organlari.
297
Vasiylik va homiylik organlari ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan
bolalarni aniqlash, ularni joylashtirish va vasiylik hamda tarbiyaga olgan oilalar
tomonidan majburiyatlari bajarilishini nazorat etish masalalari bilan shug‘ullanadi.
Vasiylik va homiylikni rasmiylashtirish pros durasi mahalliy organlar
tomonidan amalga oshiriladi va hokim qarori bilan tasdiqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
