Yurak faoliyatining reflektor yo‘l bilan boshqarilishi. Dnrsning maqsadi

dars ^YURAK faoliyatini gumoral yo⁽l

* BILAN BOSHQARILISHI
Darsning maqsadi: Yurak faoliyatiga ta’sir ctuvchi Humoral omillar haqida tushunchaga ega bo'lish, ularning vm.ik ishiga ta’sirini o‘rganish.
Dais uchun kerakli hayvonlar va jihozlar: Baqalar, po I .ik laxtachalar, ignalar, qaychi, pinset, Petri kosacha- |i|n paxta, Ringer eritmasi, adrenalin gormoni, kaliy va knl.i\ critmalari, pipetkalar, soat.


85





Yurak faoliyatiga nerv sistemasidan tashqari gumorai omillar, ya’ni qon bilan tashiladigan turli moddalar ham ta’sir ko‘rsatadi.
Yurak faoliyatiga gumorai omillar 2 xil ta’sir qiladi:

1. 
   Yurak faoliyatiga ijobiy ta’sir etuvchi, ya’ni tezlash- tiruvchi gumorai omillar
   
2. 
   Yurak faoliyatiga manfiy ta’sir etuvchi, ya’ni sekin- lashtiruvchi gumorai omillar. Ba’zilari to’xtatib ham qo’yishi mumkin.
   

Yurak faoliyatiga ijobiy ta’sir etuvchi, ya’ni tezlash- tiruvehi gumorai omillarga quyidagilar kiradi:

1. 
   Adrenalin - - buyrak usti bezlarining mag'iz qavatidan ajraladigan gormon.
   
2. 
   Tiroksin — qalqonsimon bez gormoni.
   
3. 
   Triyodtironin — qalqonsimon bcz gormoni.
   
4. 
   Simpatin --- simpatik nerv qo‘zg‘alganda ajraladigan mediator modda.
   
5. 
   Qondagi kalsiy ionlari.
   

Yurak faoliyatiga manfiy ta’sir etuvchi, ya’ni sekinlash- tiruvehi gumorai omillarga quyidagilar kiradi:

1. 
   Atsetilxolin — adashgan nerv qo’zgalganda ajrala­digan mediator modda.
   
2. 
   Qondagi kaliy ionlari.
   
3. 
   O‘t suyuqligi va boshqa moddalar.
   

Simpatin va atsetilxolin yurak ishiga juda qisqa muddat ta’sir qiladi. Chunki simpatin aminoksidaza, atsetilxolin esa xolincsteraza fermentlari ta’sirida tez parchalanib ketadi.