Yuqori molekulyar birikmalar kimyosi haqida umumiy tushunchalar

Umumiy tushunchalar : Monomer

Barcha tabiiy va sun’iy polimerlarning makromolekulalari ko’p marta takrorlanadigan bir xil atomlar gruppasi elementar zvenolardan tashkil topgan bo’ladi. Ular bir -birlari bilan kovalent bog’langan bo’ladi.

Polimerlarni sintez qilishda ishlatiladigan quyi molekulyar birikmalarga monomerlar deyiladi. Demak qaysi moddadan polimerlar olinsa uni monomeri deyiladi. Masalan : polietilen makromolekulasi ( - CH₂ – CH₂ - )_n da CH₂ = CH₂ etilen monomer , tabiiy kauchuk



da butadiyen monomer bo’lsa,

polistirolda , monomer stirol polivinilxlorda monomer ro’lini vinil xlorid o’ynaydi. Polipropilendamonomer sellulozada C₆H₁₀O₅ monomerdir.

Polimer – yuqori molekulyar birikmalarga ko’pincha polimerlar deyiladi.

Grekcha “poly” – ko’p, “meros” – qism (bo’lak) ma’nosiga ega. Polimerlar molekulalarini makromolekulalar ham deyiladi (grekcha “macros” – katta, uzun deganidir). Nisbiy molekuyar massasi juda katta quiymatga ega bo’lgan, tarkibida takrorlanib keluvchi elementar zvenolardan (bo’laklardan) iborat moddalar yuqori molekulyar birikmalar yoki bir qancha molekulalarning o’zaro kovalent bog’ orqali birikib yuqori molekulyar birkma hosil qilish reaksiyasi polimerlanish deb ataladi.

Polimerlanish reaksiyalari qo’shbog’i, uchbog’i bo’lgan yoki siklik tuzilishli organik moddalariga xosdir.