Yupqa qatlamli integral mikrosxemalarni loyihalash

Yupqa qatlamli acuumr odatda rezistorning kerakli parametrlarini yarim o’tkazgichli texnologiya asosida yaratish mumkin bo’lmagan hollarda ishlatiladi. Yupqa qatlamli acuumr xrom (Cr), tantal (Ta) yoki metallokeramika asosida olinadi. Eng acu ko’rinishdagi yupqa qatlamli acuumr to’rtburchak shaklidagi yupqa acuu qatlamidan iborat bo’lib, uning qarshiligi ; I S A x l R  (16) kabi aniqlanadi. Bu yerda  - materialning solishtirma karshiligi; x I A  L X – acuumr sohasining yuzasi; l – kvadrat ko’rinishidagi rezistiorning tomoni; xi – qatlamning qalinligi.
Yupqa qatlamli kondensatorlarning bir necha turi mavjud bo’lib, ularga MOP kondensator yoki dielektrik bilan ajratilgan acuu qatlamlari ko’rinishdagi kondensatorlar kiradi. Bunday kondensator tranzistorning emitter sohasini diffuziyalash jarayonida paydo bo’lgan past qarshilikli n-turdagi yarim o’tkazgich va alyuminiy qatlami orasida hosil qilinadi. Kondensatorning sig’imi
- acuum uchun elektr doimiysi;
- oksid qatlamning dielektrik singdiruvchanligi;
W – oksid qatlam qalinligi.
2.2.1-rasm


III. Hisoblash qismi
3.1 Yupqa qatlamli integral mikrosxemalarni hisoblash
Yupqa qatlamli kondensatorlarning bir necha turi mavjud bo’lib, ularga MOP kondensator yoki dielektrik bilan ajratilgan metall qatlamlari ko’rinishdagi kondensatorlar kiradi. Bunday kondensator tranzistorning emitter sohasini diffuziyalash jarayonida paydo bo’lgan past qarshilikli n-turdagi yarim o’tkazgich va alyuminiy qatlami orasida hosil qilinadi. Kondensatorning sig’imi
- vakuum uchun elektr doimiysi;
- oksid qatlamning dielektrik singdiruvchanligi;
W – oksid qatlam qalinligi.
Yupqa qatlamli kondensatorlarni turli rasmlari pasda ko`rsatilgan:

3.1.1-rasm 3.1.2-rasm
Kondensatorlar va ularning elektr sig’imlariga doir masalalar yechish.
Kondensatorning elektr sig’imi
• Ikkita o’tkazgichdan iborat bo’lgan tizimning elektr sig’imi bitta o’tkazgichning sig’imidan juda katta bo’ladi. Bir-biridan dielektrik bilan ajratilgan ikkita o’tkazgichdan iborat bo’lgan har qanday tizim deyiladi. Kondensator yakkalangan o’tkazgichlardan asosiy farqi shundaki, uni o’lchamlari juda kichik bo’lsa ham, sig’imi juda katta bo’ladi.
•Kondensatorni hosil qilgan o’tkazgichlar deyiladi.
• Qoplamalari ikkita parallel yassi tekislikdan iborat bo’lgan kondensatorga deyiladi. Yassi kondensatorning elektr sig’imi, kondensator qoplamlaridan biridagi zaryad miqtorining qoplamlari orasidagi potensiallar ayirmasiga nisbati bilan aniqlanadi :