Yun genezis kelib chiqish, paydo boʻlish barcha tirik organizmlarga xos

Diskret nasldorlik va Mendel qonunlari

Asosiy maqola: 

Mendel nasldorligi

Nasldorlik xossalari

---

Organizmlardagi nasldorlikning fundamental birligi 

«gen»

 deb ataluvchi diskret vositalardir.

Bu fundamentallikni ilk bor 

Gregor Mendel

 kuzatdi; u 

noʻxat

 oʻsimligidagi nasldorlikni

oʻrganayotgan edi. U oʻz tajribalarida noʻxat gullari doimo yo pushti, yoki oq boʻlishini, va hech

qachon aralash rangli boʻlmasligini aniqladi. Genning ushbu farqli shakllari 

«allellar»

 deb

ataladi.

Noʻxat gullari bilan bogʻliq vaziyatda har bir organizm har bir gendan ikkitadan allelga ega va

bir oʻsimlikka bir ajdoddan bitta allel oʻtgan. Aksar organizmlar, shu jumladan odamlar ham,

diploiddirlar

, yaʼni bir gendan ikki dona allelga egalar. Bir allelning ikki nusxasiga ega

organizmlar 

«gomozigota»

, ikki turli allelga ega organizmlar esa 

«geterozigota»

 deyiladi.

Berilgan organizm uchun mavjud allellar toʻplami 

«genotip»

, oʻsha allellar tufayli paydo

boʻluvchi xususiyatlar (masalan, noʻxat gʻunchasi rangi) 

«fenotip»

 deyiladi. Geterozigotik

organizmlarda bir allel 

«dominant»

 deb nomlanadi, dominant allel fenotipni belgilaydi; boshqa

allel esa 

«retsessiv»

 deyiladi, uning taʼsiri fenotipda kuzatilmaydi. Dominant allelni biror bosh

harf

 bilan, retsessiv allelni esa oʻsha harfning kichigi bilan belgilash qabul qilingan. Baʼzi

allellar mutlaq dominant boʻlmay, fenotipga toʻliq taʼsir etmaydi.

Organizmlar nasl qoldirganda, avlod organizmlar ajdodlardan tasodifiy allellarni saqlab

qolishadi. Shunday tasodifiy nasldorlik kombinatsiyasi 

Punnett kvadrati

 deb ataluvchi

sxemada koʻrsatilishi mumkin. Allellar segregatsiyasi orqali kechuvchi diskret nasldorlikning

bunday kuzatuv natijalari «Mendel’ning birinchi qonuni» yoki «Segregatsiya qonuni» deyiladi.

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Genetik

a&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

Punnett kvadratida ikki noʻxat oʻsimligining pushti (B) va oq (b) gʻunchalari geterozigotik bogʻlanganligi koʻrsatilgan.

---

  Soʻnggi tahrir 3 yillar avval PlanespotterA320 tomonidan amalga oshirildi  

Vikipediya

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Genetika&oldid=1991111

" 

dan olindi 

Manbalar