Юлдашев Ж. Г., педагогика фанлари доктори, профессор; Пулатова Д., Тошкент вилояти педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти «Мактабгача ва бошланғич таълим»

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2014, 8
Аксарият педагоглар ўйинни билиш 
қобилиятларини фаоллаштирувчи восита деб 
қарайдилар. У маҳсулот эмас, хизмат тури ҳам 
эмас, лекин инсонлар ўз умрини ўйин билан 
боғлайдилар. Нима учун?
Ўйин педагогик маданият феномени бўлиб 
келган. Инсон ҳаётида у муҳим, ҳал қилувчи 
омил сифатида илмий изланувчиларни 
қизиқтириб келган.
Ўйин организмда ортиқча энергиядан ха-
лос бўлиш, чарчаш ва вақтида кучни фойда-
ли ҳолда ишлатиш, айрим ҳолда уни тиклашда 
ҳам ёрдам беради.
Ўйин инсоннинг ҳаётий мувозанатини 
сақлашда, унинг фаоллигини ошириш орқали 
организмда ишламай турган аъзоларини ишга, 
ҳаракатга келтириб юборади. Шу сабабли 
ҳам, ўйин организмдаги яхши энергияларни 
ҳосил қилади ва тиклайди. Яъни, ўйин доимий 
ўзликни сақлаб турувчи таълимий жараёндир. 
Ўқувчини ўйинга жалб этиш кейинги меҳнат ва 
ҳаётий фаолиятга тайёрловчи воситадир.
Демак, ўқувчини ўйиндан маҳрум этиш унга 
оғир жазо сифатида салбий таъсир этиб, ёмон 
оқибатларга сабаб бўлиши мумкин.
Энди ўйиннинг кўринишлари ва классифи-
кациясига тўхталамиз.
Ўйинлар:
- якка-индивидуал, жуфтли, гуруҳли, омма-
вий ўйинлар;
- жисмоний, интеллектуал мусобақага асос-
ланган, ижодкорликка йўналтирувчи ўйинлар, 
дидактик ўйинлар, конструкцияли, компью-
терли ўйинлар;
- ижтимоий ўйинлар, сюжетли, ролли, им-
митацияли ўйинлар, ташкилий коммуникатив 
ўйинлар, қизиқарли ўйинлар ва бошқа турда 
бўлиши мумкин.
Юқоридаги санаб ўтилган ўйинларнинг ҳар 
бирининг ўз компонентлари мавжуд. Улар:
- ўйинда қатнашувчилар;
- ўйин қоидалари;
- ўйиннинг вақти;
- ўйиннинг сюжети;
- ўйиннинг реквизити;
- ўйиннинг якуни (натижалари, қонун-қои-
да ларига риоя қилиниши).
Бошланғич таълим жараёнида фойдалани-
ладиган баъзи ўйинлардан мисоллар келтира-
миз.