Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

Назорат учун саволлар: 
1. Айланма активларни бошқариш сиёсати нималарда ифодаланади? 
2. Айланма активлар турларини санаб беринг. 

---

152 
3. Корхона айланма активларини бошқаришнинг асосий босқичларини 
айтиб беринг. 
4. Товар-моддий заҳираларни бошқариш зарурлиги ва аҳамиятини 
кўрсатинг. 
5. Айланма маблағларнинг самарадорлиги нималарда ифодаланади? 
 

---

153 
IX БОБ. КОРХОНАЛАР ХАРАЖАТЛАРИ ВА ДАРОМАДЛАРИНИ 
БОШҚАРИШНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ 
 
9.1. Ишлаб чиқариш харажатларининг моҳияти, таркиби ва 
элементлари 
Ҳар бир хўжалик юритувчи субъект маҳсулотни ишлаб чиқариш 
жараёни билан боғлиқ харажатларни амалга оширади. Маҳсулотни ишлаб 
чиқариш жараёнида сарф қилинган моддий ресурслар (асосий воситаларнинг 
эскириши, материаллар, уруғлик, ўғит, ёнилғи-мойлаш материаллари, эҳтиёт 
қисмлар ва бошқа) ва жонли меҳнат сарфлари ишлаб чиқариш 
харажатларини ташкил қилади. 
Корхонанинг маҳсулот ишлаб чиқариш, сотиш ва бошқа молиявий -
хўжалик фаолияти натижасида юзага келадиган харажатларини қуйидагича 
туркумлаш мумкин 
(7-чизма):
1. Ишлаб чиқариш жараёнидаги иштирокига кўра: 
ишлаб чиқариш харажатлари; 
ноишлаб чиқариш харажатлари. 
2. Ишлаб чиқаришда сарф этиладиган ресурсларнинг манбаига кўра: 
ички харажатлар; 
ташқи харажатлар. 
3. Маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришига нисбатан: 
доимий харажатлар; 
ўзгарувчан харажатлар.
4. Маҳсулотнинг таннархига олиб борилиши жиҳатидан: 
бевосита харажатлар; 
билвосита харажатлар. 
5. Корхонанинг умумий ишлаб чиқариш, молиявий ва бошқа хўжалик 
фаолияти натижасида юзага келадиган: 
маҳсулот таннархига киритиладиган харажатлар; 
давр харажатлари; 
молиявий фаолият бўйича харажатлар; 
фавқулодда зарарлар.