Yugon ichak kasalliklari

YO'GON ICHAK KASALLIKLARI


Chambar ichak

Chambar ichak yo'gon ichakning bir Kismi bo'lib, uzunligi 1-2 m ga teng, uning diametri ko'richak

soxasida 7-8 sm ga, distal soxasida esa 4-5 sm ga teng. U ko'richak, yuKoriga ko'tariluvchi,
ko'ndalang, pastga tushuvchi chambar ichak, sigmasimon ichak Kismlaridan iborat.
Yo'gon ichak ingichka ichakdan farK Kilib, bo'ylama mushak tolalari bir-biriga
parallel yo'nalgan tasmalarni (teniae) xosil Kiladi. Tasmalar orasida esa, bo'rtmalar
(haustrae coli) joylashib, ular orasida toraymalar almashinib keladi. Bundan tashKari
gaustralar devorida ”yogli shokilalar“ joylashadi.
YUKoriga ko'tariluvchi chambar ichak mezoperitonel, ayrim xollarda esa, KisKa ichak
tutKichiga ega bo'lib intraperitoneal joylashadi. U o'ng Kovurga osti soxasida ”jigar
bukilmasi“ ni xosil Kilib, uzunligi 50-60 sm bo'lgan, xar tomonlama Korin parda bilan
o'ralgan (intraperitoneal), uzun tutKichli ko'ndalang chambar ichakka o'tadi. Ko'ndalang chambar
ichak old yuzasiga katta charvi birikkan bo'ladi. Chap Kovurga osti soxasida ko'ndalang chabar
ichak ”taloK bukilmasi“ ni xosil Kilib, aksariyat mezoperitoneal, ba'zan in-
traperitoneal joylashuvchi pastga tushuvchi chambar ichakka, u esa o'z navba-tida
intraperitoneal joylashuvchi o'z tutKichiga ega bo'lgan sigmasimon ichakka o'tadi.
Chambar ichak o'ng yarmini yuKorigi tutKich arteririyasining tarmogi bo'lgan yonbosh-
chambar ichak (a. ileocolica), o'ng va o'rta chambar ichak (a.a. colica dextra et media) arteriyalari Kon
bilan ta'minlasa, chap yarmini pastki tutKich arteriyasi tarmogi – a. colica sinistra Kon bilan
ta'minlaydi. Chap cham-bar ichak arteriyasi o'rta chambar ichak arteriyasi tarmogi bilan
anastomoz xo-sil Kilib – Riolan ravogini yuzaga keltiradi. Sigmasimon ichakni Ko'shimcha 2-3
ta sigmasimon arteriyalari (a. sigmoideae) xam Kon bilan ta'minlaydi.
Venoz Kon oKimini yuKorida sanab o'tilgan arteriyalarga nomdosh venalar amalga
oshirib, yuKori va pastki tutKich venalari (v.v. mesentericae superior et inferior), ular esa
darvoza venasini (v. porta) xosil Kilishda ishtirok etadilar. Xuddi shunday, limfa oKimi xam
arteriyalar bilan yonma-yon o'tuvchi limfa tomirlari orKali yuKorigi va pastki tutKich
arteriyalari atrofida joylashuvchi limfa tugunlariga Kuyiladi.
Ichak faoliyatining nerv boshKarilishi nerv sistemasining parasim-patik va
simpatik bo'limlari, Meysner va Auerbax chigallari tomonidan amalga oshirilib, bunda
parasimpatik bo'lim motorika va sekretsiyaning kuchayishiga imkon beradi, simpatik bo'lim esa
bunga teskari ta'sirga ega.
Chambar ichakda 95% suv, elektrolitlar, ayrim gaz moddalar so'riladi. Bundan
tashKari, ichak mikroflorasi ta'sirida V va K gurux vitaminlari-ning almashinuvi amalga
oshiriladi.
Maxsus tekshirish usullari.
Yo'gon ichak kasalliklarida rentgenologik tekshirish to'gri diagnoz Ko'yish uchun ob'ektiv
ma'lumotlar beradigan asosiy usullardan biri xisoblanadi. Kontrast moddani peroral
yuborish ichakning motor funktsiya-sini va ileotsekal klapan xolatini o'rganish uchun maKsadga
muvofiK.
Irrigoskopiya (retrograd kontrastlash) ichakning xolatini, shaklini va uzunligini aniKlash,
o'smalar, poliplar, kolit, divertikulyoz va boshKa kasalliklarni aniKlash maKsadida
Ko'llaniladi.
Kolonoskopiya — bu yo'gon ichakni endoskopik tekshirish usuli bo'lib, yo'gon ichak
patologiyasida diagnostik imkoniyatlarni birmuncha kengay-tirdi. Najasni va ichak
aralashmalarini koprologik tekshirish, me'da-ichak yo'llarining turli bo'limlaridagi
funktsional va organik zararlanishlar to'grisida xulosa chiKarishga imkon beradi.