Harf tovush yozuvi alifboni vujudga keltiradi.Alfavit fonografik yozuvga oid bo'lib tarixiy qabul qilingan tartibda berilgan harflar yig'ndisi hisoblanadi.Va harf tovush yozuvining kelib chiqishi Misr,Finikiya va Gretsiyaning uzoq o'tmishiga borip taqaladi.MAnbalarda aytilishicha konsanant Tovush eramizdan Oldin ikkinchi ming yillikning ikinchi yarmida.V Aqolashgan yozuv eramizdan oldin birinchi ming yillikning boshlarida paydo bo'lgan.Xozircha aniq malumotga ega emasmiz yozuvning kashf qilinishi haqida.lekin fransuz olimi A.Meyening sozi bilan aytganda "buyuk lingvistlar"bolgan.
Harf tovush yozuvi alifboni vujudga keltiradi.Alfavit fonografik yozuvga oid bo'lib tarixiy qabul qilingan tartibda berilgan harflar yig'ndisi hisoblanadi.Va harf tovush yozuvining kelib chiqishi Misr,Finikiya va Gretsiyaning uzoq o'tmishiga borip taqaladi.MAnbalarda aytilishicha konsanant Tovush eramizdan Oldin ikkinchi ming yillikning ikinchi yarmida.V Aqolashgan yozuv eramizdan oldin birinchi ming yillikning boshlarida paydo bo'lgan.Xozircha aniq malumotga ega emasmiz yozuvning kashf qilinishi haqida.lekin fransuz olimi A.Meyening sozi bilan aytganda "buyuk lingvistlar"bolgan.
Grafika termini grekcha graphikos sozidan olingan bo'lip,"yozilgan","ifodalangan"degan manolarni anglatadi.grafika xarflarning yozilish formalarini va harf bilan tovush o'rtasidagi munosabatni o'rganadigon fandir.Harflarning yozilish formaLarini,turlari,xususiyatlari,so'zlardagi pozitsiyasi va ular Ifodalangan tovushlarning hususiyatlari kabi masalalar grafikaning o'rganish obyektidir.Odatda tovushlar turli grafik formalarga ega boladi.Ozbek tilida Т xarfining bosma formadi bilan yozma formasida (m) ancha farq boladi.Va shuningdek fonematik yozuv keng tarqalgan bolasada kundalik hayotda yozuvning boshqa turlari ham Foydalaniladi.BUlarning ham oziga xos afzaliklari bor.Masalan,piktografik yozuv xozirgi vaqtda reklama ehtiyojlari uchun,mehmonxonalrda mahaliy tilni bilmaydigon xorijiylarning ishlarini osonlashtirish uchun ishlatiladi
Grafika termini grekcha graphikos sozidan olingan bo'lip,"yozilgan","ifodalangan"degan manolarni anglatadi.grafika xarflarning yozilish formalarini va harf bilan tovush o'rtasidagi munosabatni o'rganadigon fandir.Harflarning yozilish formaLarini,turlari,xususiyatlari,so'zlardagi pozitsiyasi va ular Ifodalangan tovushlarning hususiyatlari kabi masalalar grafikaning o'rganish obyektidir.Odatda tovushlar turli grafik formalarga ega boladi.Ozbek tilida Т xarfining bosma formadi bilan yozma formasida (m) ancha farq boladi.Va shuningdek fonematik yozuv keng tarqalgan bolasada kundalik hayotda yozuvning boshqa turlari ham Foydalaniladi.BUlarning ham oziga xos afzaliklari bor.Masalan,piktografik yozuv xozirgi vaqtda reklama ehtiyojlari uchun,mehmonxonalrda mahaliy tilni bilmaydigon xorijiylarning ishlarini osonlashtirish uchun ishlatiladi
Ideogrammalar esa ko'cha harakati qoidalarini ko'rsatishda(masalan,undov belgisi "ogohlantirish"ni,doira ichiga olingan togri to'rtburchak "yurish man etilishi " va boshqalar.Kartografiyada qazima boyliklari belgisi va matematikada sonlar belgilar qollanadi.
Ideogrammalar esa ko'cha harakati qoidalarini ko'rsatishda(masalan,undov belgisi "ogohlantirish"ni,doira ichiga olingan togri to'rtburchak "yurish man etilishi " va boshqalar.Kartografiyada qazima boyliklari belgisi va matematikada sonlar belgilar qollanadi.
ORFOGRAFIYA
ORFOGRAFIYA
ORGOGRAFIYA so'zi grekcha orthos-tog'ri va grapho yozaman so'zlaridan olingan bolip,"to'g'ri yozuv"degan manoni ifoda qiladi Orfografiyaning asosiy VazifAsi alfavitning yozuvdagi qo'llanish qoidalari,yani so'zlarni to'gri yoziah qoidalarini belgilashdir.Tilshunoslikda orfografiyaning quyidagi prinsplari mavjud:fonetik,fonematik tarixiy va ideografik prinsplar.
1.fonetik prinsp orfografiyaning asosiy prinspi hisoblanadi.bunda talaffuzda tovsuh qanday eshtilsa shunga mos keladigon xarf yozilishi lozim.bunga oZbek tilidagi jo'lish kelishigini misol qilsak boladi.
2.tarixiy prinsip.bunda so'zlar qanday talaffuz qilinishiga qarab emas balki tarixda qanday talafuz qilinganligiga qarab yoziladi.
3fonematik yozuv boyicha tovushlar qaysi pazitsiya va qanday talaffuz qilinishidan qatiy nazar bir xil yozilishi talab qilinadi.
4.ideografik yozuvda so'zlarning yozilishida grammatik va leksik tomonlari nazarda tutadimasalim rus tilida yumshatish Belgisi undoshlarni yumshoq ekangligini korsatish uchun bazida esa SOzning qaysi Grammatik rod da ekanliginiyam korsatadi.
YOZUVNING MAXSUS TURLARI
YOZUVNING MAXSUS TURLARI
Yuqorida aytib o'tgan yozuvlarimizdan tashqari xozirgi kunda maxsus yozuvlardan xam keng foydalaniladi.Stenografiya va transkripsiya yozuvinig ana shunday maxsus turiga kiradi.
STENOGRAFIYA so'zi grekcha bo'lip stenos-"top" va grapho "yozaman"degan manoni anglatadi.Uning yordamida og'zaki nutqni tez va oson to'liq qog'ozga tushirish mumkin.ularning har biri ayrim bir va xato bir nechta so'zning manosiga teng keladi.Yozuvning bu turi og'zaki nutqni yozib olishnI Qisqartirishga yordam beradi
TRANSKRIPSIYA MALUm til yoki shevadagi tovushlar talafuzini.ayrim shaxslar shaxslar nutqini maxsus bElgilar yordamida aynan yozib olsh trankripsiya deyiladi transkripsiya nutq tovushlaridagi talafuzni ilmiy tadqiq qilishda va chet tilairni talaffuzIga orgatishda katta ahamiyatga ega
