Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

Ma`ruza mashq`ulotlari  1 kurs  (1semestr 18 soat ). 
 
t/r 
O`rganilayotgan 
mavzu  
Ma`r
uza 
(soati) 
 Mavzuning maqsadi 
va vazifalari 
Maqsadg
a erishish 
usullari 
vositalari  
va  
metodlari   
Adabiyotl
ar jadvali,   
1 
Yoshlar fiziologiyasi 
gigienasi fanining 
predmeti va 
vazifalaria  
2 
Fanning o`quv tarbiya 
jarayonidagi 
ahamiyati, boshqa 
fanlar bilan aloqasi. 
O`zbek olimlarining 
fanga qo`shgan 
hissalari.Gigiena 
fanining ahamiyati.  
ma`ruza 
matni, 
komp’yute
r  slaydlari, 
doska 
ma`ruza, 
namoyish, 
blits-
so’rov, 
“aqliy 
hujum” 
usuli 
1.2.3.4 
2 
O`sish  va 
rivojlanishining 
umumiy 
qonuniyatlari. Irsiyat  
va muhit.  
2 
Ta’lim jarayonida 
ratsiyonal usullarini 
qo`llashda, har bir 
o`quvchiga indivudal 
yondashishda 
pedagoglarning bola 
organizimining o`ziga 
xos o`sish va 
rivojlanish 
qonuniyatlari haqidagi 
bilimga ega bo`lishlari. 
Turli yosh davrlarda 
proporsiyaning 
o`zgarishi. Tashqi 
muhit omillarining 
bola organizmiga 
ta’siri. Akseleratsiya 
yoshlik davrlari va 
yoshga oid 
o`zgarishlar haqida 
tushunchalar berish. 
Hujayraning umumiy 
tuzilishi 
xromasomalar, irsiy 
ma`ruza 
matni, 
komp’yute
r slaydlari, 
doska 
ma`ruza, 
namoyish, 
blits-
so’rov, 
klaster, 
pinbord 
texnikasi 
1.2.3.4 

---

 
27 
kasalliklar to`g`risida 
tushunchalar berish.  
3 
Nerv  setimasining 
umumiy  
fiziologiyasi.  
Markaziy nerv 
sistemasining yosh 
xususiyatlari. Oily 
nerv faoliyatining 
yosh xususiyatlari va 
nerv sistemasining 
gigienasi.  
2 
 
MNS ning yosh 
xususiyatlari. Neron 
nerv tolalarining 
xususiyatlari. 
Reflekslar, nerv 
markazlarining 
fiziologik 
xususiyatlari. 
Reflektor faoliyat. Oliy 
nerv faoliyatini 
tekshirish usullari. 
Reflekslar haqida 
tushunchalar berish.  
Ma`ruz
a, blits-
so’rov, 
testlar, 
klaster, 
aqliy 
hujum. 
Frontal, 
jamoa 
bo’lib 
ishlash, 
guruhlarda 
ishlash 
1.2.3.4 
4 
O`quv tarbiyaviy 
ishglari gigienasi 
2 
Bolalr va 
o`smirlarning 
ishchanlik qobilyati, 
charchash o`ta 
charchash. Ta’lim 
tarbiya psixogigienasi 
asab buzulishlarini 
oldini olish. Kun 
tartibiga qo`yiladigan 
gigienik talablar. Uyqu 
gigienasi. 
Ma`ruz
a matnlari, 
komp’yute
r 
texnologiy
asi, 
grafiklarda
n 
foydalanis
h
 
Jamoa 
bo’lib 
ishlash, 
guruhlarda 
ishlash. 
1.2.3.4 
5 
Analizatorlarning 
yosh  xususiyatlari  
va gigienasi. Ichki  
sekresiya  bezlarinng 
yosh xususiyatlari. 
2 
Analizatorlarning 
umumiy tuzilishi va 
ahamiyati (ta`m bilish,  
hid bilish, ko`rish,  
eshitish) turlari,  
tuzilishi va yoshga  
bog`liq  xususiyatlari. 
O`quv xonalarida 
yoritilishga qo`yilgan 
gigienik talablar. Ichki  
sekresiya  bezlarining 
(ISB)  organizmda  
bajaradigan  
funksiyalari haqida 
tushuncha berish. ISB 
ning yoshga oid 
xususiyatlari. 
ma`ruza 
matni, 
komp’yute
r  slaydlari, 
doska 
ma`ruza, 
namoyish, 
blits-
so’rov, 
“aqliy 
hujum” 
usuli 
1.2.3.4 

---

 
28 
6 
Таyanch harakat 
apparatining  yosh  
xususiyatlari va 
gigienasi. Оvqat 
hazm qilish 
tizimining  yosh  
xususiyatlari  va 
ovqatlanish gigienasi 
2 
Tayanch harakati 
apparatining ahamiyati 
va vazifasi. Sklet va 
suyaklar tuzilishining 
yosh xususiyatlari. 
Muskullarning kuchi. 
Bolalarda qomatning 
shakillanishi. Skolyoz 
kelib chiqishi va oldini 
olish.Bola o`sishi va 
rivojlanishida suv, 
mineral tuzlar va 
vitaminlarning 
ahamiyati. Me’da 
ichak kaslliklarini 
oldini olish. 
Ovqatlanish gigienasi. 
ma`ruza 
matni, 
komp’yute
r slaydlari, 
dosk 
ma`ruza, 
namoyish, 
blits-
so’rov, 
klaster, 
pinbord 
texnikasi 
1.2.3.4 
7 
Qon va qon   
aylanish  tizimining   
yosh xususiyatlari va 
ovqatlanish 
gigienasi. Nafas 
organlarining yosh 
xususiyatlari va 
gigienasi. 
2 
Yurak  qon  tomirlari  
tuzilishining yosh 
xususiyatlari Qon  va 
ularning  vazifalari 
yosh xususiyatlari. 
Pul’s va qon bosimi 
bolalar orasida 
tarqalgan yurak tomir 
kasalliklari ularni 
davolash va oldini 
olish. Nafas olishning 
ahamiyati tashqi va 
ichki nafas olish. 
O`pkaning tiriklik 
sig`imi. Nafas olishni 
boshqarilishi. Nafas 
gigienasi. 
Ma`ruz
a, blits-
so’rov, 
testlar, 
klaster, 
aqliy 
hujum. 
Frontal, 
jamoa 
bo’lib 
ishlash, 
guruhlarda 
ishlash 
1.2.3.4 
8 
Ayiruv organlarining 
yosh xususiyatlari va 
gigienasi.Salomatlik 
haqidagi tushuncha. 
2 
Buyraklar tuzilishi va 
ularni yosh 
xususiyatlari. Siydik 
hosil bo`lishi 
mexanizmi. Turli 
yoshdagi bolalar 
sutkalik siydik 
miqdori. Bolalarda 
tunda siydik 
tutolmaslik, kelib 
Ma`ruz
a matnlari, 
komp’yute
r 
texnologiy
asi, 
grafiklarda
n 
foydalanis
h
 
Jamoa 
bo’lib 
ishlash, 
1.2.3.4 

---

 
29 
chiqish sabablari. 
   
guruhlarda 
ishlash. 
9 
Bolalar salomatligi 
va uni nazorat etish 
2 
Bolalar va o`smirlar 
salomatlik holati. 
Kasalliklar. Sog`liq 
holatining maktab 
o`quvchisi ishchanlik 
qobilyatiga ta’siri. 
O`tkir surunkali 
kasalliklar ta’lim va 
tarbiyaning talabalar 
sog`lig`iga ta’siri. 
Ma’ruza 
matnlari,ta
rqatmamat
eriallar,dos
ka, 
bo’r,format 
qog’ozlar,
markerlar,s
kotch. 
Frontal  va 
ommaviy,k
ichik 
guruhlarda 
ishlash. 
 
1.2.3.4 
                                             Jami18 
 
 
Amaliy mashg`ulotlar 1-kurs ( 1- semestr) 10 soat 
 
t/
r  
O`rganilayotgan 
mavzuning nomi  
Ama
liy 
(soat
)  
Mavzuning maqsadi 
va vazifalari 
Maqsadga 
erishish 
usullari, 
vositalri  
va 
metodlari 
Adabiyotlar 
jadvali, 
ko`rgazmali  
qurollar 
1  O`quv    xonalarini  
yoritilishi,  isitilishi   
va  shamollatilishini  
gigienik baholash.  
2 
Tabiiy    va  sun`iy 
yoritilish 
manbalarini 
aniqlash, 
sinf 
xonalarini  
shamollatish, 
isitishni 
gigienik  
baholash. 
Xona 
haroratini 
ulchash 
usullari.  
  
1,2,3,4 
2  Sinf 
 
jixozlarini  
gigienik baholash. 
2 
Parta turlari,  bolani 
bo`yiga,  eshitish va  
kurish  qobiliyatiga  
qarab o`tqazish, sinf  
doskasini,  ustaxona  
jixozlarini  gigienik  
baholash. 
Partada 
to`g`ri 
o`tirishni 
Tarqatma 
material  
1,2,3,4 

---

 
30 
gigienik baholash.  
3  Дars 
jadvalini,  
darsni 
gigienik 
baholash.  
2 
Boshlang`ich    va 
yuqori 
sinf 
o`quvchilarini  xafta 
va    kun    davomida 
ishchanlik 
qobiliyatini,  
tanaffuzlar,  
imtihonlar, 
ularga  
qo`yiladigan  
gigienik  talablar. 
Xabar 
beruvchi 
texnik 
vositalar 
1,2,3,4 
4  Kun 
 
tartibini  
gigiehik  baholash.  
2 
Kun 
 
tartibini  
bolaning    yoshiga 
mos 
ravishda  
tuzish.  
Kompyuter 
animatsiya
si 
Darsga oid  
rasm 
5  Shaxsiy    gigiena 
qoidalari.  
2 
Terini, sochni,  kuz, 
quloq,  burun,  og`iz  
bo`shlig`i 
 
va 
oraliqni    toza  tutish 
qoidalari 
bilan  
tanishishtirish.  
Inter faol 
usul 
Darsga oid 
rasm va jadval 
 
 
 
 
 
 
Laboratoriya mashg`ulotlar 1-kurs ( 1- semestr) 10 soat 
 
t/
r  
O`rganilayotgan 
mavzuning nomi  
Ama
liy 
(soat
)  
Mavzuning maqsadi 
va vazifalari 
Maqsadga 
erishish 
usullari, 
vositalri  
va 
metodlari 
Adabiyotlar 
jadvali, 
ko`rgazmali  
qurollar 
1  O`quvchilar 
jismoniy  
rivojlanishni  
gigienik baholash.  
2 
Antropometrik  
ulchovlar  o`tkazish  
orqali  jismoniy 
rivojlanishga  baho  
berish. 
O`quvchilarning 
maktabda shaxsiy 
tibbiyot varaqalarini 
tahlil qilish.  
  
1,2,3,4 
2  Orqa miya 
2 
Tibbiyot  
Tarqatma 
1,2,3,4 

---

 
31 
reflekslarini 
o`rganish.  
bolg`achasi  
yordamida ko`z 
qavoqlarini yumib-
ochish, tizza  
refleksi,ikki boshli 
muskul, 
reflekslarini hosil 
qilish.  Refleks 
yoyini analiz qilish.  
material  
3  Ko`rish o`tkirligi va 
ko`rish maydonini 
aniqlash.  
2 
Golovin   jadvali  
orqali  ko`rish 
o`tkirligini  
aniqlash. Perimeter 
asbobi yordamida 
ko`rish maydonini 
aniqlash.  
Xabar 
beruvchi 
texnik 
vositalar 
1,2,3,4 
4  Faol diqqat tezligini 
aniqlash.  
2 
Faol diqqat tezligini 
aniqlash uchun 1 
dan 25 gacha 
raqamlar tartibsiz 
joylashtirilgan 4 ta 
jadvaldan 
foydalaniladi. Bu 
jadvallar orqali 
ma’lum vaqt 
mobaynida 
raqamlar tartib bilan 
topiladi, so`ngra 
faol diqqatning 
konsentrasiyasi 
hisoblanadi. 
Kompyuter 
animatsiya
si 
Darsga oid 
film 
5  Ixtiyoriy harakat 
tezligini  aniqlash.  
2 
6х10 sm  hajmdagi  
oq qog`ozga  10 
sekund  davomida  
nuqtalar qo`yish 
usuli yordamida 
panja  
mushaklarning  
harakat tezligini  
aniqlanadi.  
Inter faol 
usul 
Darsga oid 
rasm va jadval