Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar.Sinf  xonalarining yorug’ligi, isitilishi 
,shamollatilish  ko’satkichlari  yuqoridagi  meyoriy  ko’rsatkichlar  bilan 
taqqoslanadi. 
 
 
 
 

---

 
192 
2 Ish. Sinf jihozlarini gigiyenik baholash. 
 
Mashg’ulot maqsadi:  
- 
sinf jixozlari haqida tushuncha berish 
- 
sinf jixozlarini gigiyenik baholash 
Mashg’ulot anjomlari:  Sinf xonasi, parta, doska, stol, stul. 
Sinf  xonalarining  jixozlaridan  gigyenik  talablarga  rioya  qilgan  holda 
foydalanish  to’g’ri  jismoniy  rivojlanishga  va  ko’rish  faoliyatiga  katta  ta’sir 
ko’rsatadi.  Partaning  stoli  va  kursisi  birlashgan  bo’lib,  stolning  qiyaligi  12 
gradusdan kam bo’lmasligi kerak. Partaning stoli tagiga kursi bir oz kirib turishi 
zarur. Bunda bola to’g’ri o’tiradi.  
O’quvchilarning parta, stol va stullari 1 kishilik yoki 2 kishilik bo’ladi. Ularning 
hammasi taxtadan yasaladi. Stulning balandligi bola oyog’ining bolder qismiga 
teng  bo’lishi  kerak.  Har  bir  kursining  maxsus  suyanchig’I  bolishi  kerak,  bular 
qo’shimcha tayanch bo’lib hisoblanadi. Jixoz differensiyasi deb, stol cheti bilan 
kursi  orasidagi  masofaga  aytiladi.  Differensiyaning  +  -  2  sm  o’zgarishi 
o’quvchining  holatiga  ta’sir  etmaydi.  Sinf  doskasi  ko’rish  faoliyatida  katta  rol 
o’ynaydi. Balandligi 100-120 va eni 150-200sm bo’lishi mumkin. 1-4 sinflarda 
doska  poldan  75-80sm,  5-11  sinflarda  esa  80-90sm  balandlikda  o’rnatiladi. 
Doskaning rangi jigarrang yoki qora bo’lishi mumkin. 
 
O’quv  stollarini  bo’yash  uchun  ochiq  ranglar  tavsiya  etiladi  (ochiq    -  zangori,  
ochiq-kul    rang,  ochiq    -  yashil,    sarg’ish  (jigar  rang)  aks  etish  koeffitsеnti 
0,45dan  kam bo'lmasligi  kеrak.  Sinf doskasi 0,3 – 0,4 aks etish  koeffitsiеntiga 
ega bo’lgan holda  qora, tim  yashil yoki jigar rang xira (tiniq emas) yuzaga oid 
bo'lishi  kеrak.    Dеvorlar,  o’quv  va  ishlab  chiqarishi  xonalari  jihozlari  tiniq 
bo'lmagan yuzaga ega bo'lishi, 0,45 dan kam  bo'lmagan aks etish  koeffitsiеntli 
issiq  ranglarga  bo’yalgan    bo'lishi  kеrak.  Shiftni  va    dеvorlarning  yuqori  
qismlarini  oq rangga bo’yash zarur;  
 
O’quvchilar    diqqatini  alohida  jihozga      qaratish    uchun    uni    o'ta  intеnsiv  
rangga  bo’yash mumkin.  
 
Ko’rgazmali  qurollarni  (plakatlar,  dеvoriy  gazеta)    sinf  doskasiga    qarama- 
qarshi turgan dеvorga  shunday osish  kеrakki, bunda bu  prеmеtlarning  yuqori  
burchagi poldan  1,75 m dan  yuqori joylashmasligi kеrak;   
 
Eshiklar,    dеraza  romlari  va  to’siqlari  oq    rangdagi    moy  bo’yoq  bilan 
bo’yalishi kеrak;  
 
O’quv  xonalarida,  kabinеtlarda,  laboratoriya    (tahlilxona)  larda  stollarni  
dеrazalarga    pеrpеndikulyar  holatda  joylashtirish    tavsiya  etiladi,  bunda  nur  
o’quvchilarga  chap  tomondan, 3 qator 5 – 6 stollar bo'yicha  tushsin;   
Ta`lim tarbiyaning,  mehnat ta`limining  samarali  bo'lishida  sinf xonalari, 
laboratoriyaning   jihozlanishi muhim  ahamiyatga  ega. Maktab  mebellari  
bolalarning  bo'yi,  yoshi, tana  proportsiyasi,  fiziologik  xususiyatlariga  mos  
bo'lishi kerak. Sinf xonasining  asosiy  jihozi parta bo'lib,  u bir  yoki  ikki  

---

 
193 
o'rinli  bo'ladi, suyanchig’i va o’tirg’ichi, yozuv stoli bo’ladi. Suyanchig’i bola 
umurtqa pog’onasining bel egriligiga mos kelishi kerak. Suyanchiq  oralig’i 
oshib ketsa o’quvchi bukilib o’tiradi,  kamaysa siqiladi. Partaning oldingi  cheti  
o’tirg’ichdan 3-5 sm otishi  yozuv stoli 15-20 gradus qiya qilib tayyorlanadi. 
O’quvchilarni partaga  o’tqazishda bo’yini partaga moslash  zarur. Bo’yi eng 
past bola 110 sm, eng baland 179-180 sm.  Parta  stol,  stullar  och  rangda 
bo’ladi.  Partalar 3 qator  qilib  qo’yiladi.  Parta  qatorlari  orasidagi  masofa  50-
75 sm.  Oxirgi  parta  bilan  doska orasidagi  masofa  7-8 m  o’quvchilarni