Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

 
 
Yosh  fiziologiyasi va gigienasi  
 fanidan amaliy  mashg’ulotlar    
 
 
1 Ish:  O’quv  xonalarining  yoritilishi, isitilishi, va shamollatishni gigienik  
baholash.  
 
Mashg’ulot maqsadi. 
- 
o’quv xonalarini yoritili va isitislishi haqida tushuncha 
- 
o’quv xonalarini gigiyenik baholash 
 
Quyosh  nurining  inson  organizimiga  bo’lgan  biologic  ahamiyati  juda  katta. 
Uning  tetiklashtiruvchi,  organizmning  turli  kasalliklarga  bo’lgan  qarshiligini 
orttiruvchi ta’siri hammaga ma’lum.  
Quyosh  nuri almashinuv jarayonlarini  yaxshilab, to’g’ri o’sish va rivojlanishga 
zamin yaratadi. 
Quyosh  nuri almashinuv jarayonlarini  yaxshilab, to’g’ri o’sish va rivojlanishga 
zamin  yaratadi.  Ultrabinafsha  nurlari  bola  terisidagi  provitamin  “D”  ni 
faoliyatsiz  xolatidan  faol  holatga  o’tkazib,  suyaklarning  o’sishi  va 
shakllanishiga  yaxshi  ta’sir  ko’rsatadi.  Yorug’lik  psixologik  ahamiyatga  ega: 
yoruqlikning  kerakli  miqdorda  bo’lishi  ko’tarinki,  xursandchilik  kayfiyatini 
yuzaga keltiradi. Quyosh spektridagi ultrabinafsha nurlarining bakteriosid ta’siri 
ma’lum.  Bu  esa  tashqi  muhitning  sog’lomlashtirishda  muhim  gigiyenik  omil 

---

 
189 
bo’lib  xizmat  qiladi.  Bolalar  muassasalarida  oriyentatsiyasi  (kun  tomonlariga 
nisbatan  bo’lgan  joylashuvi)  quyosh  radiatsiyasida  kelib  chiqqan  holda 
aniqlanadi.  Barcha  iqlim  mintaqalarda  maqsadga  muvofiq  eng  yaxshi 
oriyentatsiya bo’lib janubiy, janubiy- sharqiy oriyentatsiya hisoblanadi.  
To’g’ri  tushgan  yorug’likning  ko’zni  oluvchi  ta’sirini  bartaraf  etish  maqsadida 
bizning  IV  iqlim  mintaqalarida  o’quv  va  ishlab  chiqarish  ustaxonalarining 
derazalari quyoshdan himoya qiluvchi moslamalar bilan to’siladi. 
Gigiyenisistlar  tomonidan  olib  borilayotgan  kuzatishlar  o’quvchilarning  bir 
qismida  (20-30  %)  asosan  uzoqni  ko’ra  olmaslik  bilan  bog’liq  bo’lgan  ko’rish 
faoliyati  pasayishi  kuzatiladi.  Uzoqni  ko’ra  olmaslik-  miopiya  xastaligi 
bolalarning yoshiga bog’liq ravishda miqdor jixatdan ortib boradi.  
Uzoqni  ko’ra  olmaslik-  miopiyaning  yuzaga  kelishi  va  rivojlanishida  boshqa 
sabablar qatorida yorug’likning yetishmasligi ham katta ahamiyatga ega. Barcha 
ko’rish  funksiyalari  yorug’lik  yetishmasligi  tufayli  yuzaga  kelishi  va  uning 
yanada  pasayishi  bilan  bu  o’zgarishlarning  kuchayib  borishi  isbotlangan. 
Mazkur ma’lumotlar bolalar muassasalarida ko’zning faoliyati uchun  maksimal 
yaxshi sharoitlar yaratish zarurligini ta’kidlaydi. 
Tabiiy  yorug’lik  yetarli,  bir  maromda  bo’lishi  va  ortiqcha  yorug’  bo’lmasligi 
kerak. 
Xonalarda  tabiiy  yorug’likni  to’la-  to’kis  baholay  oladigan  ko’rsatkich  tabiiy 
yoruglik koefsentidir (T.Yo.K.). 
Xonalarni pardozlashda, mebel va jixozlarga rang berishda oq rang-90%, sariq-
80%,  ko’k-70%,  yashil-60%,  to’q  yashil-22%  gacha  quyosh  nurlarini 
qaytarishini esda tutish lozim.  
Gigiyena talablariga javob beradigan yorug’likni ta’minlashda yorug’lik darajasi 
hamda  ko’rish  maydonida  yorug’likning  tekis  va  taqsimlanishiga  ham  talablar 
qo’yiladi.