Yosh tengdoshlar

O‘ziga xos davrlar 
Erta davr. O‘spirinlarda badanda kechadigan o‘zg‘arishlar bilan xarakterlanadi. O‘g‘il bolalarda 
ikkilamchi jinsiy a’zolarning rivojlanishi qiziqish bilan kuzatadilar. Shu payt o‘spirin ota – 
onasining jamiyatdagi o‘rniga boshqacha baho bera boshlaydi.
O‘rta davr. Bo‘y cho‘zilishi maksimal tugaganidan so‘ng 1,5 yil davom etadi, o‘g‘il bolalarda 16 
yoshgacha. O‘g‘il bolalar bu davrda mustaqillika erishish hissi ustunlik qiladi, aqliy rivojlanish 
tezlashadi, kelajak to‘g‘risida fikr yuritib, har xil rejalar tuza boshlaydi. 
Kechki davr. 16 – 18 yosh. O‘g‘il bolalar bu davrda bo‘lajak ta’lim va ish joyi to‘g‘risida ko‘proq 
o‘ylay boshlaydi. Ko‘pchilik o‘z axloq kodekslari va jinsiy yetukliklariga ishonch paydo bo‘ladi. 
Aqliy va psixosotsial rivojlanish. O‘g‘il bolalar o‘spirin davrida aqliy va psixosotsial 
rivojlanishnig tezlashuvi o‘ziga xos kechadi. Ular o‘z yoshlariga mos bo‘lgan jismoniy va 
emotsional zarurat bilan farqlanadi. O‘spirin yoshda kasallika bo‘lgan javob reaksiyasi ham yosh 

---

59 
bolalarnikidan farq qilmasa-da, ularning psixik rivojlanish darajasi kasallikning kechishi va 
oqibatiga o‘z ta’sirini ko‘rsatishi mumkin. 
Tibbiy muammolar. Jinsiy rivojlanish boshlanishi bilan jinsiy a’zolardagi turli nuqsonlar ham 
aniqlana boshlaydi. 
O‘g‘il bolani t
ashqi jinsiy a’zolariga kiradi moyaklar (testis) va olat (penis). Odatda tug‘ilish 
paytgacha yorg‘oqqa tushgan bo‘lishi kerak, bola organizmining o‘sish davrida moyak bir tekisda 
o‘smaydi. Moyak dumaloq, ba’zan oval, loviyasimon shaklda, orqa tomoni botiq va old tomoni 
yumaloqlashgan bo‘ladi. Odatda o‘ng moyak chap tomondagisidan bir muncha kattaroq bo‘ladi. 
O‘
g‘il bola o‘sishi bilan bir qatorda moyaklar ham murakkablashib boradi. 
Bolag‘at yoshda 2ta 
moyak ikkita tomonda pastga tushgan bo‘lishi kerak, moyak yorg‘oqqa tushmagan bo‘lsa 
shifokorga murojaat qilish kerak (qo‘lingiz bilan ushlab ko‘ring, moyaklar yuk bo‘lsa shifokor 
urologa boring). 
Balog‘at yoshga yaqinlashganda urug‘ kanalchalarining buramlari ko‘payadi, uning 
kanalchalarida ko‘p bo‘lmagan miqdorda spermatozoidlar bo‘ladi. 16 yoshga yetganda esa 
spermatogenez (urug‘ rivojlanishi) qatoriga kiruvchi hamma xujayralar paydo bo‘ladi. Demak, shu 
paytida o‘g‘il bola jinsiy qo‘shilish bo‘lsa homiladorlik bilan yakunlashi mumkin. O‘g‘il bola esida 
tutish kerak: eng muhimi shu davrda tiyilish, axloqiy buzuqlikdan uzoqda bo‘lish va o‘zining 
sog‘lig‘i birinchi o‘ringa qo‘yish. Chunki jinsiy yo‘l bilan o‘tadigan kasalliklar, masalan OIV/OITS 
hali butun dunyoda davosi yo‘q! 
Jinsiy olat (penis) bitta g‘ovak tanadan tuzilgan bo‘ladi. Bunday jinsiy olat bo‘ylab siydik 
chiqarish kanali o‘tadi va uning tashqi teshigi olatning boshchasiga ochiladi. G‘ovak tananing 
pastki qismi bir muncha kengayib olat boshchasini hosil qiladi.