Yosh huquqshunoslar

Partiyaning nomi	Ro‘yxatdan o‘tgan sanasi
Maqsadi
O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi (XDP)	1991-yil 1-noyabr	ijtimoiy adolat, mamlakat taraqqiyoti va ma’naviy yangilanishini ta’minlash
«Adolat» sotsial-demokratik partiyasi	1995-yil 18-fevral	huquqiy demokratik davlat barpo etish, ijtimoiy adolat o‘rnatish
O‘zbekiston «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi	2008-yil 11-avgust	davlatning umuminsoniy qadriyatlar asosida milliy tiklanishi
Tadbirkorlar va ishbilarmonlar – O‘zbekiston Liberal-demokratik (O‘zLiDeP) partiyasi	2003-yil 3-dekabr	O‘rta sinf, kichik biznes namoyandalari, ishbilarmon odamlar, ishlab chiqarish va boshqaruvning yuqori malakali mutaxassislarining manfaatlarini himoya qilish

Yakunlarni chiqaramiz

Siyosiy partiyalar:

maqsad – ijtimoiy-siyosiy muammolarni hal qilish

fikrlarning siyosiy va mafkuraviy rang-barangligi

ko‘ppartiyaviylik – har xil nuqtai nazarlar

qanday partiyalar taqiqlanadi?

Siyosiy partiyalar – davlat hokimiyatini shakllantiradi, o‘z vakillari orqali

1996-yil 26-dekabr – «Siyosiy partiyalar to‘g‘risida»gi Qonun
Oila jamiyatning buguni va kelajagi negizidir

Mavzu ustida ishlash natijasida:

oilaning jamiyat va jamiaytning oilaga nisbatan asosiy huquqlari va majburiyatlari haqida;

nikoh shartlari haqida;

er-xotinlarning huquq va majburiyatlari haqida;

farzandlarning huquqlari haqida bilib olasiz.

Oila va jamiyat

Oila davlat muhofazasida

Nikoh tuzish

Farzandlarning huquqlari

OILA VA JAMIYAT

Jamiyatda oilaning roli shunchalik ahamiyatliki, u adolatli tarzda har qanday jamiyatning negizi sifatida ko‘rib chiqiladi. Chunki oila ijtimoiy hayotning alohida sohasini o‘zida mujassam etgan bo‘lib, unda kelajakda jamiyatda yashashi va davlatning fuqarosiga aylanishi kerak bo‘lgan shaxsning dunyoga kelishi, oyoqqa turishi va shakllanishi jarayonlari kechadi.

Jamiyatning ahvoli ham, o‘z navbatida, inson oilada qanday tarbiya olganligiga, bu dargohdan qanday ma’naviy e’tiqodni qalbiga singdira bilganligiga, shaxs oilada kamol topishi uchun zarur shart-sharoitlar qanchalik maqbul ekanligiga bog‘liq bo‘ladi.

Shu boisdan oilani muhofaza qilishga istalgan jamiyatda, har qanday davlatda alohida e’tibor beriladi.

Qonun belgilaydi

Oila jamiyatning asosiy bo‘g‘inidir hamda jamiyat va davlat muhofazasida bo‘lish huquqiga ega.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasidan.

Oilaviy munosabatlar sohasidagi konstitusiyaviy prinsiplar jumlasiga quyidagilar kiradi:

ayollar va erkaklar huquqlarining tengligi;

nikoh erkinligi;

nikohlangan shaxsning teng huquqliligi;

ota-onalarning kelib chiqishi va fuqarolik mavqeyidan qat’i nazar qonun oldida farzandlar huquqlarining tengligi;

yetim bolalar va ota-ona vasiyligidan mahrum bo‘lgan bolalar parvarishi, tarbiyalanishi va ta’lim olishining kafolatlanganligi;

onalik va bolalik muhofazasi;

 

OILA DAVLAT MUHOFAZASIDA

Davlatimizda oila, onalik va bolalikning konstitutsiyaviy muhofazasini inson huquqlari bo‘yicha xalqaro hujjatlarga mos keladi.

Qonunlar bilan ona va bola manfaatlarining muhofazasi ta’minlanadi.

Konstitutsiyaga muvofiq davlat quyidagi majburiyatlarni o‘z zimmasiga oladi:

oilani muhofaza qilish;

yetim bolalar va ota-ona vasiyligidan mahrum bo‘lgan bolalar parvarishi, tarbiyalanishi va ta’lim olishini ta’minlash;

yetim bolalar va ota-ona vasiyligidan mahrum bo‘lgan bolalarga nisbatan xayriya faoliyatini rag‘batlantirish.

Qonun belgilaydi

Ota-onalar o‘z farzandlarini voyaga yetgunlariga qadar boqish va tarbiyalashga majburdirlar.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 64-moddasidan.

Oila muhofazasi davlatda turli qonunlarni qabul qilish, shuningdek, jamoat jamg‘armalari va tashkilotlari tomonidan ma’naviy va moddiy qo‘llab-quvvatlash tariqasida amalga oshiriladi. Binobarin, mustaqillik yillarida respublikada «Bolalar jamg‘armasi», «Mahalla», «Ekosan», milliy «Qizil Yarim oy jamiyati» singari ko‘p bolali va kam ta’minlangan oilalarga, bolalarga, yolg‘iz qariyalarga va hokazolarga imkon boricha madad berayotgan jamoat jamg‘armalari tashkil qilindi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoniga binoan mamlakatda «Sog‘lom avlod uchun» ordeni ta’sis etildi.

Onalik va bolalikni muhofaza qilishda, sog‘lom avlod kamol topishi uchun moddiy shart-sharoitlar va ma’naviy muhitni ta’minlashda alohida xizmat ko‘rsatgan shaxslar «Sog‘lom avlod uchun» ordeni bilan taqdirlanadilar.

NIKOH TUZISH

Nikoh tuzish uchun kuyov va kelinning ixtiyoriy roziligi zarur, shuningdek, ular muayyan yoshga to‘lgan bo‘lishi shart (qizlar – 17 yoshdan, yigitlar – 18 yoshdan).

Ixtiyoriy rozilik nikoh tuzish masalasi hal etilayotganda uchinchi shaxslarning tazyiqi bo‘lmasligi kerakligini anglatadi. Uchinchi shaxslar, shu jumladan, ota-onalar tomonidan nikohlanishga to‘sqinlik jinoiy jazolanadigan harakatga aylanishi mumkin. Qarindosh-urug‘lar maslahatlar berishlari, nikoh to‘yiga tayyorlanishga yordam ko‘rsatishlari, moddiy va ma’naviy jihatdan qo‘llab-quvvatlashlari mumkin.

Topshiriq

Sizningcha, nikoh tuzish yoshi nega qizlar uchun 17 yoshdan, yigitlar uchun esa 18 yoshdan belgilangan? O‘z javobingizni asoslab bering.

Muqaddam qayd etilgan va bekor qilinmagan nikoh, nikoh tuzish taqiqlanishi shartlaridan biri hisoblanadi.

Qonunga muvofiq sog‘lom va ruhiy kasal yoki aqlan zaif kishi o‘rtasidagi hamda qarindosh-urug‘lar o‘rtasidagi nikohlar haqiqiy emas deb hisoblanadi.

Er-xotinlar o‘zlarining, shuningdek, voyaga yetmagan bolalari tarbiyasi uchun, ularning ishlari va qilmishlari uchun javobgar bo‘ladilar.

O‘z navbatida farzandlar ham o‘z ota-onalari haqida g‘amxo‘rlik qilishlari, ularga yordam berishlarim, qo‘llab-quvvatlashlari lozim. Balog‘at yoshiga qadar bu majburiyat ma’naviy tavsifda bo‘lib, ular 18 yoshga to‘lganlaridan keyin esa yuridik kuch kasb etadi.

Qonun belgilaydi

Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlar o‘z ota-onalari haqida g‘amxo‘rlik qilishga majburdirlar.

O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 66-moddasi.

FARZANDLARNING HUQUQLARI

Farzandlarning huquqlari «Bola huquqlari to‘g‘risida»gi Konvensiya (1989-yil) kabi nufuzli xalqaro hujjatda mustahkamlab qo‘yilgan. Unga muvofiq inson tug‘ilganidan to 18 yoshga qadar bola hisoblanadi va quyidagilarga haqlidir:

yashashga, aqlan va jismonan rivojlanishga;

ismi va fuqaroligi bo‘lishiga;

oilada tarbiyalanishga;

fikr, vijdon va diniy e’tiqod erkinligiga;

ta’lim olishga;

zo‘ravonliksiz hayotga;

shaxsiy qadr-qimmati hurmat qilinishiga va boshqalar.

Qonun belgilaydi

Davlat va jamiyat yetim bolalar va ota-onalarining vasiyligidan mahrum bo‘lgan bolalarni boqish, tarbiyalash va o‘qitishni ta’minlaydi, bolalarga bag‘ishlangan xayriya faoliyatlarni rag‘batlantiradi.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 64-moddasidan.

Agar ota-onalar farzandlari tarbiyasi borasidagi majburiyatlarni bajarishdan bo‘yin tovlasalar, ularga shafqatsiz muomala qilsalar, surunkali ichuvchi yoki giyohvand bo‘lsalar, ular ota-onalik huquqlaridan mahrum etilishi mumkin. Er-xotindan har ikkalasi ham ota-onalik huquqlaridan mahrum etilgan taqdirda voyaga yetmagan farzand mehribonlik uyiga parvarishlash va tarbiyalashga topshiriladi.

Topshiriq

Sizningcha, davlat oilaviy munosabatlarni tartibga solib turishi kerakmi? Balki, bu narsa har kimning shaxsiy ishidir?

Ota-onalar ajrashayotganida, Sizning nazaringizda, voyaga yetmgan farzand kim bilan: onasi yoki otasi bilan qolishi kerak?

Oilada ota-onalar va farzandlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarda qanday tipik muammolar vujudga keladi? Nega bu hol ro‘y beradi?

Faqat to‘laqonli oila bag‘rida va uning madadi bilan unson ijtimoiy munosabatlarning murakkab omiliga kirib borishi, har tomonlama kamol topgan va balog‘at yoshidagi hayotga shay turgan shaxsga aylanishi mumkin.

Yakunlarni chiqaramiz

Oila:

jamiyat negizi

oilada – shaxs kamoloti

ayollar va erkaklar huquqlarining tengligi

oilaning davlat tomanidan muhofaza qilinishi

«Sog‘lom avlod uchun»

nikoh: qizlar – 17 yoshdan, yigitlar – 18 yoshdan

nikoh erkinligi

farzandlar tarbiyasi borasida er-xotinlarning teng javobgarligi

ota-onalik huquqlaridan mahrum etish

voyaga yetgan bolalarning keksa ota-onalar haqida g‘amxo‘rligi

1989-yil – «Bola huquqlari to‘g‘risida»gi Konvensiya