Yosh huquqshunoslar

Qonun belgilaydi:
O‘z mulkida, xo‘jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida alohida mol-mulkka ega bo‘lgan hamda o‘z majburiyatlari yuzasidan ushbu mol-mulk bilan javob beradigan, o‘z nomidan mulkiy yoki shaxsiy nomulkiy huquqiarga ega bo‘la oladigan va ularni amalga oshira oladigan, majburiyatlarni bajara oladigan, sudda da’vogar va javobgar bo‘la oladigan tashkilot yuridik shaxs hisoblanadi.
Yuridik shaxslar mustaqil balans yoki smetaga ega bo‘lishlari kerak.
O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, 39-modda.
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksida yuridik shaxslarning ikki turi qayd etilgan:

• 
  foyda olishni o‘z faoliyatining asosiy maqsadi qilib olgan tijoratchi tashkilotlar (to‘liq va kommandit shirkatlar, cheklangan va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar, aksiyadorlik jamiyatlari, unitar korxonalar va boshqalar)
  
• 
  foyda olishni o‘z faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan notijorat tashkilotlar (matlubot kooperativlari, jamoat birlashmalari, fondlar, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish idoralari va boshqalar).
  

Fuqarolik huquqi subyekti sifatida davlat huquqiy munosabatlarning boshqa ishtirokchilari bilan bir xil asoslarda ish ko‘radi. Bunda, umumiy qoidaga muvofiq, davlat va u tashkil etgan yuridik shaxslar bir-birlarining majburiyatlari bo‘yicha javobgar bo‘lmaydi.

HUQUQIY LAYOQAT VA MUOMALA LAYOQATI

Huquqiy munosabatlar subyekti bo‘lish uchun shaxslar huquqiy layoqat yoki muomala layoqatiga ega bo‘lishlari kerak.
Huquqiy layoqat — fuqarolaming huquq va burchlarga ega boiish layoqati. Fuqaroning huquqiy layoqati u tug‘ilgan paytdan e’tiboran vujudga keladi va butun hayoti davomida saqlanadi.
Muomala layoqati — shaxslarning o‘z harakatlari bilan huquq va burchlarni bajarish layoqati. Bu ruhiy va yosh cheklanishlari bilan bogliq.
Muomala layoqati quyidagicha boladi:

• 
  to‘la hajmda (18 yoshdan boshlab),
  
• 
  voyaga yetmaganlar (14 yoshdan 18 yoshgacha),
  
• 
  kichik yoshdagi voyaga yetmaganlar (7 yoshdan 14 yoshgacha).
  

14 yoshga yetmagan (voyaga yetmagan — kichik yoshdagi bolalar) mayda maishiy bitimlarni bajarishga (masalan, do‘kondan non xarid qilish, shuningdek ota-onasi yoki uchinchi shaxslardan olgan pul mablag‘idan foydalanishga) haqli. Hundan tashqari, kichik yoshdagi bolalar evazsiz (badalsiz) manfaat ko‘rishga qaratilgan ba’zi bitimlarni (tug‘ilgan kunda sovg‘a qilish) amalga oshirishlari inumkin. Kichik yoshdagi bolalar bajargan bitimlar uchun ulaming ota-onasi javobgar bo‘ladi.

14 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlar bitimlarni o‘z ota- onalarining yozma roziligi bilan tuzishga haqlidirlar. Ular mustaqil ravishda o‘z ish haqi, stipendiyasi, bankdagi omonatini tasarruf etish, mualliflik huquqidan foydalanishga haqli.
1-topshiriq.
M
ULK
Atrofimizdagi narsalar — biror shaxs egalik qiladigan yoki foydalanadigan predmetlar, buyumlar, obyektlarning hammasi mulk demakdir.
Mulk huquqi ma’lum moddiy boyliklar jismoniy yoki yuridik shaxslarga, davlatga tegishliligini mustahkamlaydigan va himoya qiladigan huquqiy me’yorlar majmuasini o‘z ichiga oladi. U eng qadimiy yuridik hujjatlarda ham aks etgan. Zamonaviy huquq, xususan, Fuqarolik kodeksida ham mulk huquqiga muhim o‘rin beriladi.