Yosh fiziologiyasi, anatomiya va gigiyenasi fanidan Mavzu: Tayanch harakat apparatining rivojlanishi nuqsonlari, yassi oyoqlik, skolioz va boshqa tayanch- harakat apparati kasalliklari. Maruzachi

Naysimon suyaklar orasida uzun (yelka suyagi, bilak, tirsak suyaklari, son suyagi, boldir suyaklari) va kalta suyaklar (qo`l kafti, oyoq kafti suyaklari, barmoq suyaklari) bor. Har bir naysimon suyakning tanasi (daifizi) va ikki uchi (epifizlari) tafovut qilinadi. Yassi suyaklarning shakli turli xil bo`ladi. Ularga kallaning qoplovchi suyaklari, ko`krak va chanoq suyaklari kiradi. Aralash suyaklar turli shaklga ega bo`lgan. Suyaklarning yuzasida g`adir-budur dumboq, qirra teshiklar, egatlar bo`ladi. Bularga muskullar, paylar, boylamlar birikadi yoki tomirlar, nervlar o`tadi. Suyak qo`shuvchi to`qimaga kirib ikki xil kimyoviy modda: organik va anorganik moddalardan iborat.

Yosh ulg`ayishi bilan suyakda kalsiy, fosfor, magniy va boshqa elementlar nisbatan o`zgaradi. Kichik bolalar suyagining tarkibida ko`proq kalsiy, katta maktab yoshidagi bolalarning suyagi tarkibida fosfor tuzlari ko`p bo`ladi. Bolaning 7 yoshida naysimon suyaklarning tuzilishi katta odamlarnikiga o`xshaydi. Lekin 10 – 12 yoshda suyakning g`ovak moddasi intensiv o`zgaradi. Bolaning yoshi qancha kichik bo`lsa, suyak ustidagi po`stlog`i zich qavatga yopishgan bo`ladi. Bolaning 7 yoshida suyak ustligi zich qavatdan ajralib turadi. 7 – 10 yoshgacha naysimon suyaklarning ilik qismini o’sishi sekinlashadi. 11 – 12 yoshlardan 18 yoshgacha naysimon suyaklar to’liq shakllanib bo`ladi.

Umurtqa pog`anasi – alohida umurtqa suyaklaridan va umurtqalararo tog`aylardan tashkil topgan. Umurtqa pog`anasi skeletining o’qi va tayanchini hosil qiladi va orqa miyani turli tashqi ta'sirdan saqlaydi. Umurtqa kanali yuqoridan miya fisi bo`shlig`iga, pastdan dumg`aza suyagining teshigi bilan tugaydi. Umurtqa pog`anasining yonida umurtqalararo teshik bo`lib, bu teshiklardan orqa miya nervlari, qon tomirlari va limfa tomirlari kiradi va chiqadi. Umurtqa pog`anasi 33 – 34 umurtqalardan tashkil topgan bo`lib, bulardan 7 tasi bo’yin, 12 ta ko`krak, 5 ta bel, 5ta dumg`aza va 4 – 5 ta dum umurqalaridir. Katta odam umurtqa pog`anasi 4 ta egrilikdan iborat. 1. Egrilik bo`yin qismida oldinga qarab bo`rtib chiqqan. 2. Egrilik ko`krak qismida orqaga qarab. 3. Egrilik bel qismida oldinga qarab.