Yosh avlod tarbiyasining axloqiy mezonlari

6-7 Yoshli bolalrning bilishi lozim bo`lgan bilim, ko`nikma va malakalari

1. Mustaqil tarzda jismoniy mashqlar bajara olish.

2. Buyruqqa (start) asoslanib yugurish.

3. xoda ustida oldinga siljish.

4. Narvon yordamida tepaga chiqish va pastga tushish.

5. 5 sekund davomida arqonda osilib turish.

6. Arg`imchoq uchish.

7. Cheklangan sath va chiziq bo`ylab yurish.

8. Qiya qo`yilgan taxta ustidan yurib o`tish.

9. Bir oyoqda qaldirg`och bo`lib turish.

10. Oyoq uchlari bilan buyumlarni qisib ko`tarish, pastga tushurish va bir joydan boshqa joyga ko`chirish.

11. Joyida turib 15-20 marta sakrash.

12. 70 sm uzunlikka sakrash.

13. 30 sm balandlikdagi to`siqdan sakrab o`tish.

14. To`xtamasdan 2-3 minut davomida yugurish.

15. 100 m masofani to`xtamasdanyugurib o`tish.

16. 10 m masofani emaklab o`tish.

17. Safda to`g`ri turish va safni buzmasdan yurish.

18. Saflanish va qayta saflana olish.

19. Musiqa ohangiga mos holda harakat qilish.

20. Koptokni irg`itish va ilib olish.

21. Ilon izi shaklida yurish.

22. To`p-to`p bo`lib, aylana bo`ylab yurish.

23. Chiniqtirish mashqlarini bajarish.

24. Bosma harflarni o`zaro farqlay olish, nutq tovushi bilan harfni bir-biridan farqlay olish.

25. Tovush, so`zlarni aniq va to`g`ri talaffuz etish.

26. 3000 tadan ortiq so`zni tushinishi va bilishi.

27. Rasmga qarab gap tuzish.

28. Ertak va hikoyani tinglash, mazmuni tushunish.

29. Eshitgan kichik ertak va hikoyani qayta aytib berishi.

30. Ifodali nutqqa ega bo`lishi.

31. Tevarak-atrof, tabiat manzarasi haqida qisqacha so`zlab berishi.

32. Turli mavzudagi, kichik hajmdagi 6ta she`rni yoddan aytish.

33. Ota-ona, tarbiyachi tavsiyasi bilan hayotiy mavzular bo`yicha qisqacha hikoya tuzish.

34. Kattalar va o`rtoqlari bilan suhbatta faol ishtirok etishi.

35. Kattalar va o`rtoqlari bilan gaplashish madaniyatiga ega bo`lish.

36. O`z fikrini mustaqil, erkin bayon etish va xulosa chiqara olish.

37. Mantiqiy tafakkur qilish malakalarigaega bo`lishi.

38. Tafakkur operatsiyalari (analiz, sintez, umumlashtirish, aniqlashtirish, taqqoslash, anologiya va boshqalarni yoshiga mos rivojlantirish.

39. Fikriy mushohada yuritish.

40. Tevarak atrofni to`g`ri idrok etish.

41. Ta`limiy o`yinlar vositasida tafakkurni peshlashi.

42. Gul, daraxt turlarini rangiga, bargiga, mevasiga qarab farqlay olishi.

43. O`z fikrini, talab-extiyojlarini so`z bilan ifodalay olishi.

44. Qirqib, bo`laklarga ajratilgan voqeaband rasmlarni terish, yaxlitlash.

45. Turli tasvirlardan yaxlit obraz yarata olishi.

46. Geometrik shakllardan ma`lum mazmunga ega bo`lgan tasvirlar tuzishi.

47. So`zlardan gap tuza olish.

48. O`z fikrini bayon etganda taqqoslash, umumlashtirish, taxlil qila olishi.

49. Birinchi o`nlikning son tarkibi (alohida birliklardan) va 2,3,4,5,6,7,9,10 sonlarning o`zidan kichik ikki kichik sondan tarkib topganligini bilish.

50. Birinchi o`nlikdagi har bir sonning qanday hosil bo`lishini bilish, buning uchun son qatoridagi avvalgi songa 1 ni qo`shish va keyingi sondan 1 ni olish.

51. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 raqamlarini hamda “+”, “-“, ”=” ishoralarni bilish

52. 1,3,5,10 so`milk pullarni bilishi.

53. O`tayotgan hafta kunlarining ketma-ketligi, kun qismlarini bilishi.

54. 10 tagacha bo`lgan buyumlarni sanash, sanab ajrata olishi.

55. Narsalar sonini raqam bilan muvofiqlashtira olishi.

56. 10 ichida yonma-yon sonlarni taqqoslay olish, qaysi son boshqasidan katta (kichik)ligini aniqlay olish.

57. Narsalarni kattaligi, uzunligi, kengligi, balandligi, yo`g`onligiga qarab taqqoslay olish.

58. To`g`ri va egri chiziqlarni, uchburchaklar, to`rtburchaklarni bir-biridan farqlash hamda tasvirlash.

59. Hozirgi zamon texnikasi, kompyuter haqida ilk tasavvurga ega bo`lish.

60. Shaxsni o`rab turgan barcha narsalar tabiat ekanligini bilish.

61. Mevali daraxtlar- olma, uzum, shaftoli, nok, olcha, gilos, o`rik, olxo`ri nomlarini bilish va ular haqida tasavvurga ega bo`lish.

62. Manzarali daraxtlar- tok, terak, archa, chinor haqida tasavvurga ega bo`lish.

63. Daraxt shoxlarini sindirish tabiatga zarar yetkazish ekanligini anglash.

64. Gullar- atirgul, boychechak, qoqigul, chinnigul, lola, lolaqizg`aldoq haqida tasavvurga ega bo`lish.

65. Sabzavot va poliz ekinlari-pomidor, bodring, kartoshka, piyoz, sabzi, karam, qovun, tarvuz, qovoqni va ularning nomlarini bilish.

66. Xona o`simliklarini boshqa o`simliklardan farqlash.

67. Uy hayvonlari-qo`y, sigir, ot, it, mushuk, echki; yovvoyi hayvonlar-bo`ri, tulki, ayiq; parrandalar-tovuq, xo`roz, o`rdak, g`oz; hashoratlar-chumoli, ninachi, ari, qo`ng`iz, kapalak nomlarini bilish va ular haqida tasavvurga ega bo`lish.

68. Qushlar- qaldirg`och, chumchuq, musicha, kabutar, bulbul, qarg`a, to`ti nomlarini bilish va ular haqida tasavvurga ega bo`lish.

69. Uy ro`zg`or buyumlari- stol, stul, xontaxta, javon, divan, karovat, ko`rpa-to`shak, sandiq haqida tasavvurga ega bo`lish.

70. Uyda qo`llaniladigan elektr jihozlari- elektr chiroq(lampochka), televizor, radio, magnitofon, dazmol haqida tasavvurga ega bo`lish.

71. Elektr jihozlaridan ehtiyotsizlik bilan foydalanish havfli ekanligini anglash.

72. Transport vositalari- velosiped, avtomobil, avtobus, trolleybus, tramvay, metro, poyezd, samolyot haqida tasavvurga ega bo`lish.

73. Tog`, daryo, ko`l, bog`, gulzor, paxtazor, ekin maydonlari, yaylov haqida tasavvurga ega bo`lish.

74. Havo, suv, quyosh, shamol, bulut, yomg`ir, qor haqida mos ravishda tasavvurga ega bo`lish.

75. Yil fasllari nomini, ketma-ketligini va ulardagi tabiat o`zgarishlari haqida ilk tasavvurga ega bo`lish.

76. Paxtadan ip, gazlama, kiyim-kechaklar tayyorlanishini bilish.

77. Kun va tunning farqini anglash.

78. Kun qismlari- ertalab, peshin va kechqurun.

79. Ona vatan-O`zbekiston haqida qisqacha so`zlab berish.

80. 8-dekabr-O`zbekiston konstitutsiyasi kunini umumhalq bayrami sifatida nishonlanishini bilish.

81. O`zbekiston bayrog`i, gerbi haqida fikr bildira olish.

82. O`zbekiston madhiyasini yoddan ayta olish.

83. Vatan tuyg`usi, vatanparvarlik hislari va milliy g`ururni yoshiga mos ravishda shakllanganligi.

84. Xalqiga, vataniga mehr va sadoqat hislarini shakllanganligi.

85. Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Amir Temur, Alisher Navoiy, Mirzo Ulug`bek, Zaxriddin Bobur kabi buyuk siymolar haqida ilk tasavvurga ega bo`lish.

86. Milliy bayramlar haqida qisqacha so`zlab berish.

87. To`g`ri salomlashish va hayrlashishni bilish.

88. O`zidan kattalarga sizlab murojaat qilish.

89. “Labbay”, “xo`p bo`ladi”, “xush kelibsiz”, “rahmat”, “salomat bo`ling”, “mumkinmi”, “kechirasiz”, “shirin tushlar ko`ring”, “osh bo`lsin”, “yaxshi borib keling”, “marhamat” kabi so`z va iboralarni o`z o`rnida qo`llay olishi.

90. Qo`lini ko`ksiga qo`yib iltifot ko`rsatishi.

91. Uyda, ko`chada, mehmonga borishda kiyinadigan kiyimlarini farqlash va ularni o`z o`rnida kiyishi.

92. Shirin so`zli bo`lishi va mehribonlik qila bilishi.

93. O`tirish va yurish qoidalarini bilish, unga rioya qilishi.

94. Uyda, bog`chada, mehmonda, ko`chada o`zini qanday tutish kerakligini bilishi va unga rioya qilishi.

95. Yaxshilik va yomonlikni farqlashi.

96. Kattalarni hurmat-kichiklarni izzat qilishi kerakligini anglashi va unga rioya qilishi.

97. O`rtoqlari bilan hamjihatlikda o`ynay olishi.

98. Hol-ahvol so`rashni bilishi.

99. Kattalar mehnatini qadrlash lozimligini bilishi.

100. Ojiz va kuchsizlarni himoya qilish zarurligini anglashi.

101. O`z-o`ziga xizmat qila olish.

102. Uyda yoki bog`cha hovlisida yengil mehnatlarni bajara olishi.

103. Oshxona anjomlari-choynak, piyola, qoshiq, likopcha, pichoq kabilarning vazifalarini bilishi, yig`ishtirishda joy-joyiga qo`yishi.

104. Mehnatsevar bo`lish yaxshi odat ekanligini anglash.

105. Mehnat qurollari-tesha, bolg`a, qaychi, ombir, tok qaychi, ketmon, belkurak, o`roq kabilarning vazifasini bilishi.

106. Tejamkorlik zarurligini bilishi.

107. O`zini ozoda tutishi, sochiq, dastro`mol, sovun, tish pastasi va cho`tkasidan to`g`ri foydalana olishi.

108. Mustaqil tartibli kiyinishi va yechina olishi.

109. Ovqatlanish qoidalariga rioya qilishi.

110. Tasviriy san`at asarlaridan zavqlana olishi.

111. Ranglardan-oq, qora, qizil, sariq, yashil, havorang, binafsharang, jigarranglarning nomini bilishi va ularni bir-biridan farqlay olishi.

112. Qalam, bo`yoq, flamasterdan to`g`ri foydalana olish.

113. Qog`oz va karton bilan ishlay olishi.

114. Asliga qarab va tasavvur bo`yicha meva, sabzavot va turli o`yinchoqlarni yasay olishi.

115. Flastilin va loydan meva, sabzavot va turli o`yinchoqlarni yasay olishi.

116. Milliy cholg`u asboblari-rubob, dutor, doira, sunray, karnay, nog`oraning nomlarini bilishi va ularning ovozini bir-biridan farqlay olishi.

117. Turli ohangdagi kuy va musiqani farqlashi.

118. Raqsga tushganda harakatlarni musiqaga moslashtira olishi.

119. Musiqa ostida qo`shiq ayta olishi.

120. Tabiiy, kuyga mos, yengil ovozda kuylashi.