6.2. Yorug’lik interferensiyasi(2-soat)
O’zaro parallel ikkita kogerent yorug’lik manbalarining ekranda hosil qilgan intenferensiyalarining qo’shni maksimumlari oralig’i intenferension polosalar orasidagi masofa deb yuritiladi, qo’shni minimumlari orasidagi masofa esa intenferension polosaning eni deyiladi va u quyidagicha ifodalanadi:
(1)
bunda yorug’lik manbaidan ekrangacha masofa, to’lqin uzunligi, to’lqinlarning bir-biridan kechikish masofasi.
Yassi parallel plastinkadan o’tuvchi yorug’lik to’lqini uchun intenferensiyaning kuchayish sharti
(2)
Yorug’likning susayish sharti esa:
(3)
bunda sinish burchagi, plastinka qalinligi, sindirish ko’rsatkichi. Qaytgan yorug’likda esa aksincha hisoblanadi.
Nyuton halqalarida qaytgan yorug’lik to’lqini uchun intenferensiyaning kuchayish sharti o’tgan yorug’lik to’lqini uchun susayish sharti bo’ladi va halqaning radiusi quyidagicha bo’ladi:
(4)
Aksincha o’tgan yorug’lik to’lqini uchun intenferensiyaning kuchayish sharti esa qaytgan yorug’lik to’lqini uchun susayish sharti deyiladi. Bu holda halqaning radiusi quyidagisha bo’ladi:
(5)
bunda to’lqin uzunligi, linzaning egrilik radiusi.
Masala yechish namunalari:
1. Agar yashil yorug’lik filtrini ( ) qizil yorug’lik filtriga ( ) ag almashtirilsa, Yung tajribasida ekrandagi qo’shni intenferensiya yo’llari orasidagi masofa necha marta oshadi?
Berilgan:
Topish kerak:
Yechilishi: (1) formulaga ko’ra ikkita qo’shni yashil polosalar oralig’i , qizil polosalar oralig’i esa . Bu tenglamalardagi va kattaliklar o’zgar-
mas. Shuning uchun . Javobi: 1.3.
2. Nyuton halqalari hosil qiladigan qurilma normal tushadigan oq yorug’lik bilan yoritilmoqda. 1) To’rtinchi ko’k halqa ( ), 2) uchinchi qizil halqa ( ) radiuslari topilsin. Kuzatish o’tuvchi yorug’likda olib boriladi. Linzaning egrilik radiusi .
Berilgan:
Topish kerak:
Yechilishi: Masala shartiga ko’ra kuzatish o’tgan yorug’likda olib borilmoqda va ko’k va qizil ranglar o’tgan yorug’lik intenferensiyasining kuchayishini bildiradi. Shu sababli (5) formulaga ko’ra 4-tartibdagi ko’k halqa radiusi uchun: . 3-tartibdagi qizil halqa radiusi uchun: .
Javobi: , .
3. Beshinchi va yigirma beshinchi yorug’ Nyuton halqalari o’rtasidagi masofa ga teng. Linzaning esrilik radiusi . Qurilmaga normal tushayotgan monoxromatik yorug’likning to’lqin uzunligi topilsin. Kuzatish qaytgan yorug’likda olib boriladi.
Berilgan:
Topish kerak:
Yechilishi: Qaytgan yorug’lik uchun kuchayish sharti bajarilganda halqaning radiusi (4) formulaga ko’ra bo’lganligi uchun ni hisoblasak, . Bundan yoki . Javobi: .
Do'stlaringiz bilan baham: |