Yorqinoy mirzayeva tut ipak qurti

Pierisbarassicae
(karam oq kapalagi), 
Bombyx mori 
L
(tut ipak qurti), 
Pieris Tarac 
(sholg‘om oq kapalagi) va boshqalar. Bunda turlar o‘zaro yaqin, ya’ni 
bitta avlodga kirib, birinchi nomi, albatta, bir xil bo‘lishi shart va u avlodining nomi 
bo‘lib hisoblanadi. 
Tashqi muhit u yoki bu sharoitlarining uzoq muddat ta’sirida va tabiiy 
tanlash natijasida turlar divergensiyasi vujudga kelishi mumkin, ya’ni tur uchun 
asosiy tip shakldan chetga burilishi mumkin. Bular kenja turlardir. 
Kenja tur – turning geografik o‘zgarishi. Bir turning kenja turlari 
chidamliligi jihatidan bir-biridan farq qilishi mumkin, lekin nasldan o‘tuvchi 
belgilar keskin farq qilmasligi kerak. Kenja turlarni belgilashda turlarning nomiga 
yana uchinchi nom – kenja tur nomi qo‘shiladi, bunda uch nom bilan ifodalaniladi. 
Masalan, turkiston suvaragi – 
Spelfordella lotarilis Walk
.
Kenja tur ekotip va 
populyasiyalarni o‘z ichiga oladi . 
Ekotip – kenja turning keyingi pog‘onasi bo‘lib, ekologik irq, turning yangi 
yashash sharoitini, jumladan yangi yashash joyni o‘zlashtirish natijasida vujudga 
keladi. Masalan, Shimoliy Amerikadan Yevropaga keltirilgan Amerika qayrag‘och 
qon shirasi yangi joyda olmada yashaydi, ya’ni o‘zining oldingi ozuqasi Amerika 
qayrag‘ochda yashash qobiliyatini yo‘qotgan. Janubiy Zakavkazeda gulxayri 
kuyalari yovvoyi gulxayrilarda, paxtazorlarga ko‘chib, paxta bilan ovqatlanishiga 

---

moslashib, maxsus paxta kuyalar formasini hosil qilgan va boshqalar. 
Populyasiya –
turning tabiatda yashash asosiy birligidir. Tabiatda turlar 
populyasiya shaklda hayot kechiradi, ya’ni yaqin qarindosh individ gruppalar 
alohida joylanishni hosil qiladi. 
XX asr boshlarigacha sistematika faqat morfologik mezoniga asoslangan 
edi. Hozirgi zamon sistematikasi turning hamma umumiy belgilarini – mezonini, 
hatto xujayraviy va molekulyar xususiyatlarini o‘z ichiga oladi. 
Bugungi kunda hasharotlar sistematikasida quyidagi ko‘p bosqichli 
taksonlar sistemasi qo‘llaniladi: 
1.Bosh sinf