Yoqilgʻi reja: Yoqilgʻi va uning xossalari Yoqilgʻi tarkibi va tavsiflari

Umumiy  ma’lumotlar.  Organik  yoqilgʻi  tarkibiga  yonuvchi  va  yonmaydigan 

elementlar  birikmalari  kiradi.  Qattiq  va  suyuq  yoqilgʻi  tarkibiga  quyidagi  yonuvchi 

moddalar: uglerod C, kislorod O, azot N, kul A va namlik W kiradi. 

Yoqilgʻi  tarkibidagi  oltingugurt  odatda  yonuvchi  va  yonmaydiganga  boʻlinadi. 

Yonmaydigan  oltingugurt  yoqilgʻining  mineral  qismi  tarkibiga  kiradi.  Yonuvchi 

oltingugurt  (uchuvchan)  organik  S

or

  va  kolchedan  S

k

  turlarga  boʻlinadi.  Kolchedan 

oltingugurt  tarkibi  FeS

2

;  S

uch

=S

or

+S

k

.  Kolchedan  oltingugurt  mineral  qism  tarkibiga 

kirsada, u yonish jarayonida ishtirok etadi. 

Yoqilgʻiga kirgan mineral aralashmalar kul (A) ni tashkil qiladi, kul esa yonish 

jarayonida ishtirok etmaydi va yoqilgʻining issiqlik qimmatini kamaytiradi. 

Organik  yoqilgʻilar  organik,  yonuvchi,  quruq  va  ishchi  massalari  bilan 

tavsiflanadi.  Yoqilgʻi  massasini  har  bir  tashkil  etuvchiga  mos  ravishda  darajasi 

koʻrinishida indeks bilan belgilanadi. 

 

---

Organik massa: 

Cº + Hº + Sº + Oº + Nº = 100%                                       (1) 

Organik massadagi oltingugurt tarkibiga kolchedanli oltingugurt kirmaydi. 

Yonuvchi massa (quruq kulsiz): 

C

yo 

+ H

yo 

+ S

yo

uch 

+ O

yo 

+ N

yo 

= 100%                                   (2) 

Yonuvchi  massa  tarkibi  yoqilgʻini  yonish  materiali  sifatidagi  xossalarini 

aniqlaydi. 

Quruq massa: 

C

q 

+ H

q 

+S

q

uch 

+O

q 

+ N

q 

= 100%                                         (3) 

Quruq massa tarkibiga hamma moddalar, shu jumladan kul ham kiradi. 

Ishchi massa: 

C

i 

+ H

i 

+ S

i

uch 

+ O

i 

+ N

i 

+ A

i 

+ W

i 

= 100%                                 (4) 

Yoqilgʻining  umumiy  massasi,  shu  jumladan  kul  va  namlik,  ishchi  massasi 

deyiladi.  Yonish  jarayoni  tahlili  bilan  bogʻliq  hisoblar,  qoida  boʻyicha  ishchi  massa 

boʻyicha olib boriladi. 

Yoqilgʻi element tarkibini bir massadan boshqasiga kiritish proportsiya yoki mos 

keluvchi koeffitsientlar yordamida amalga oshiriladi. 

Gazlar tarkibi komponentlar hajmiy tarkiblari yigʻindisi koʻrinishida yoziladi: 

CH

4 

+ H

2 

+ CO + C

n

H

m 

+ O

2 

+N

2 

+ H

2

S = 100%                        (5) 

Yoqilgi  tarkibini  bir  massadan  ikkinchi  massaga  oʻtkazib  hisoblash  kotffisientlari  

2- jadvalda keltirilgan.  

2- jadval 

Yoqilgining 

berilgan massasi 

Massaga otkazib hisoblashМассага ўтказиб ҳисоблаш 

kotffisientlari 

ishchi 

yonuvchi 

quruq 

ishchi 

 

1 

)

W

(А

100

100

и

и





 

и

W

100

100



 

yonuvchi 

100

)

W

(А

100

и

и





 

 

1 

100

100

к

А



 

quruq 

100

W

100

и



 

к

100

100

A



 

 

1 

 

 

 

 

 

---

3-jadval