Yo’nalishga kirish

 
89 
 
 
 
bosim    va  zichlik  tez  ortadi,  2,30  -  3,3  km  chuqurlikda  tog  jinslarining  harorati 
1000S ga etadi. 
Bazal't qatlamining qalinligi tekisliklarda 20 - 30 km, yosh tog’li rayonlarda 
15 - 20 km, okean suvlari tubuda 5 - 6 km ni tashkil etadi. Uning zichligi 2,8 - 2,9 
g/sm
3
 bo’lib, kremniy oksidi kam bo’lgan (bazal't, gabbro va x.k.) jinslardan tarkib 
topgan. 
Granit  va  bazal't  qatlamlari  tarkibida  kremniy  va  alyuminiy  elementlari 
ko’p tarqalganligi sababli, birgalikda tsial qatlami deb ham ataladi. 
Bazal't qatlamining ostki qismida Moxorovich bo’luvchi chizig/i (chegarasi) 
yotadi  (ushbu  chegara  uni  birinchi  bo’lib  aniqlagan  yugoslaviyalik  geofizik  S. 
Maxorovich  nomi  bilan  ataladi).  Uning  ostida  Yerning  mantiya  deb  ataluvchi 
qismi bo’lib, u kuyidagi qobiqlarga bo’linadi:  
1. 
Barisfera  qatlamining  qalinligi  900  km  bo’lib,  u  kislorod  va  kremniy 
elementlaridan  tashqari  magniyga  boy  jinslardan  tashkil  topgan.  Zichligi  yuqori 
qismida 3,2  - 3,4 g/sm
3
, pastki qismida 4 - 4,6 g/sm
3
 ni tashkil etadi. 
2. 
Oraliq qobiq 900 - 2900 km chuqurlikda joylashgan bo’lib, yer yadrosining 
yuqori  qismi  bilan  chegaralanadi.  Uning  tarkibida  kislorod,  temir,  magniy,  nikel' 
elementlari bor deb taxmin qilinadi. Zichligi 5,3 - 6,6 g/sm
3
. 
3. 
Yer yadrosi (mag’zi) 2900 km chuqurlikdan boshlanib, uning markazigacha 
(6371,221 km) boradi. U eng og’ir moddalar - nikel' va temirdan iborat. Zichligi 7 
- 11 g/sm
3
. 
Yerning  yadro  qismida  bosim  3  -  4  mln.  atmosfera,  harorat  esa  2000  - 
50000S. 
Ba`zi  olimlar  yerning  yadro  qismi  5100  km  chuqurlikda  (2200  km 
qalinlikda) suyuq massadan iborat deb qarashsa, ba`zilari yer markazigacha qattiq 
jismdan  iborat  deb  hisoblaydilar.  Seysmologik  tekshirishlar  aniqlashicha  yerning 
granit  va  bazal't  qatlamlari  qattiq  jinslardan,  mantiya  va  yadro  qobiqlari  esa 
o’zining  fizik  xossalariga  binoan  suyuq,  xamirsimon,  parafin  ko’rinishidagi 
moddadan iborat. 

---

Konchilik sohasiga kirish