Yo’nalishga kirish

 
82 
 
 
 
(diametri 425 kilometr) sibert tuzilishi jixatidan juda “rang-barang” ligi bilan kishi 
diqqatini o'ziga tortadi.     
Uran - “Yonbosh” planeta. 
Uran sayyorasi, aslida muzikachi, keyinchalik mashxur astronom darajasiga 
ko'tarilgan V. Gershel’ tomonidan 1781 yili tasodifan topildi. Ma'lum bo'lishicha, 
planeta  ochilgunga  qadar,  qariyb  yuz  yilcha  ilgaridan  kuzatilib  kelingan  ekan. 
Biroq astronomlar unga xar doim xira yulduz deb qarab, ortiqcha e'tibor bermagan 
ekanlar.  Planeta  orbitasini  birinchi  bo'lib  Peterburg  akademigi  A.I.  Veksel’ 
hisobladi. 
Uranning  diamepri  49  ming  600  kilometr  bo'lib,  massasi  Еrnikidan  14.6 
marta kattalik qiladi, o'rtacha zichligi 1,60 g/sm
3
. Bu sayyora Quyoshdan o'rtacha 
19,2 astronomik birlik masofada uning atrofida aylanadi. Planeta diski (gardishi) ni 
ko'rish  uchun,  uni  kam  deganda,  100  martacha  kattalashtiruvchi  teleskopda 
kuzatish zarur bo'ladi. 
Uranning  orbital  tezligi  sekundiga  6,8  kilometrni  tashkil  qiladi  va  Quyosh 
atrofida  84  yilda  bir  marta  aylanib  chiqadi.  Biroq,  u  o'z  o'qi  atrofida  nisbatan  tez 
aylanadi.  Sutkasining  uzunligi  10  soatu  49  minut.  Garchi  planeta  sirti  detallarini 
ko'rib bo'lmasada, davriy ravishda bu sayyora sirti ravshanligining o'zgarib turishi 
yaqqol seziladi.  
1977 yilning 10 martida Uranning hayotiga tegishli fizik bir yangilik ochildi: 
uning atrofida ham, Saturn atrofidagi kabi, xalqa topildi. Bu  kun amerikalik yosh 
astronom olimlardan YA. Elliot, E. Danxem va D. Minklar “uchar observatoriya” 
deb nom olgan maxsus samolyotga o'rnatilgan teleskop orqali Uranni Sao 158687 
deb  nomlangan  yulduzni  bekitib  o'tishini  kuzatdilar.  Kutilmaganda,  yulduzning 
Uran  bilan  tutilishiga  40  minut  qolganda,  uning  ravshanligi  keskin  kamayib,  bir 
necha sekunddan so'ng dastlabki xolatiga kelgan. Shundan so'ng planeta yulduzni 
to'sgunga  qadar  bunday  xol  yana  to'rt  marta  qaytarilgan  va  nixoyat,  yulduzning 
planeta  diski  bilan  to'silishi  25  minutcha  davom  etgach,  yana  navbat  bilan 
yulduzning ravshanligi besh marta kamayib oldingi xolatiga kelgan. Kuzatuvchilar 

---

Konchilik sohasiga kirish