Yo`nalish тarmo

YO`NALISH ТARMOG`I VA AVТOBUS YO`NALISHLARI
Reja:
1. Transport tarmog’i va uning ko’rsatkichlari.
2. Yo’nalishlar tavsifi.
3. Avtobus yo’nalishlarini tashkil qilish

Shahardagi ko`cha va yo`laklardan o`tadigan avtobus yo`nalishlari shahar va avtobus tarmog`ini tashkil qiladi.
Yo`nalishtirilgan barcha turdagi transport (avto­bus, trolleybus, tramvay) liniyalarining birgalikdagi ko`rinishi shahar transport tarmog`i majmuasini tashkil qiladi. Avtobus transport tarmog`i tarkibidagi barcha shahar avtobus yo`nalishlari bilan birgalikda yo`nalish sistemasini hosil qiladi.
Avtobus transporti yo`nalish sistemasi boshqa tur­dagi transport yo`nalish sistemalari bilan birgalikda shahar transporti yo`nalishi sistemasi majmuasi­ni tashkil qiladi.
Yo`nalish sistemasini tanlash va asoslash yo`lovchi oqimining taqsimlanishiga bog`liq bo`ladi.
Ayrim yo`nalishlarda va tarmoq uchastkalarida ikki yoki undan ortiq avtobus yo`nalishlari joylashadi.
Yo`nalish sistemasining tarmoqlanishini tavsiflash uchun yo`nalish koeffitsiyenti o`rnatilgan. Yo`nalish koeffitsiyenti (Ky) barcha avtobus yo`nalishi uzunligining (Ly) avtobus tarmog`i uzunligiga (Lt) yoxud ushbu yo`nalishlar o`tadigan ko`cha va yo`lakchalar (proyezd) uzunligiga nisbati bilan ifodalanadi:

Yo`nalish koeffitsiyenti avtobus transporti tarmog`ining har bir uchastkasidan o`rtacha qancha yo`nalish o`tishini ko`rsatadi.
Yo`nalish koeffitsiyenti qancha katta bo`lsa yo`lovchilarga shunchalik qulay sharoit yaratiladi. Yo`lovchilarning bir yo`nalishdan ikkinchi yo`nalishga ko`chib o`tishi kamayadi.
Yo`nalish koeffitsiyentini aniqlashni quyidagi misol orqali ko`ramiz.
Urganch shahrida 20 ta yo`nalish bor. Yo`nalishlarning umumiy uzunligi 150 kmni tashknl qiladi. Avto­bus yo`nalishi o`tgan ko`cha va yo`laklar uzunligi 60 km.
Yo`nalish koeffisiyenti:

Yo`nalish koeffitsiyenti qiymati 1.2 dan 3.5 oralig`igacha bo`ladi.
Avtobus transporti tarmog’i uzunligini shahar maydonining yuza birligiga to`g`ri kelishi transport tarmog`i zichligi deb aytiladi:

Bunda; L_m — transport tarmog`i uzunligi; km;
F — shahar maydoni, km kv.
Тransport tarmog`i zichligi shahar maydonida avto­bus transporti yo`nalishlarining ko`pligini aks ettiradi.
Yo`lovchilarning avtobus yo`nalishlariga borish uchun sarflaydigan vaqti transport tarmog`i zichligiga borg`liq bo`ladi.
Yo`lovchilarning bir yo`nalishdan ikkinchi yo`nalishga o`tishi uchun vaqt kam sarflanadi.
Yo`lovchilarning bir yo`nalishdan ikkinchi yo`nalishga o`tish masofasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Bunda:  — transport tarkibi zichligi km/km kv;
_ob — bekatlar orasidagi masofa, km.
Yo`lovchilarni bir yo`nalishdan ikkinchi yo`nalish­ga o`tish masofasini aniqlashni quyidagi misolda ko`ramiz.
 = 2.5 km/km<sup>2</sup>.
<sub>ob</sub> =0.4 km bo`lganda
_{o`t</sub> = 1/3*2.5 +0.4/4= 0.13+0.1=0.23km=230 metr.
Yo`lovchi taxminan Vy=4.0 km/soat teshikda yurganida bir ish yo`nalishdan ikkinchi yo`nalishga o`tish vaqti.
(t<sub>o`t}=<sub>o`t</sub> /V<sub>y</sub>=0.23/4.0=0.06 soat yoki taxminan 4 minutni tashkil qiladi.
Katta shaharlarda transport tarmog`i zichligi 2- 2.5 km/km² ni tashkil qilish kerak.