«Yol qurilish iqtisodi va ishni tashkil qilish» fanidan 5580600 «Тransport inshootlaridan foydalanish» va 5580200 «Bino va inshootlarini qurish»

Masala turtta kichik masalalarga bolinadi: 
1.
Rejalashtirilayotgan davrning oxirgi yiliga yol xojaligi korxonalarining 
rivojlanishi va joylashuvini rejalashtirish. Natijada korxonalar rivojlanishining maqsadi – 
rejaning bajarilishi orqali erishiladigan oxirgi yakun kozga tashlanib qoladi. Ushbu 
masalani yechimi jarayonida qanday quvvatlarni qaysi punktlarga rejalashtirish davrining 
oxirgi yiliga borib joylashtirish samaraliroq bolishligi aniqlanadi. Undan tashqari, 
korsatilayotgan yil uchun korxonalarni ularning mahsulotlari iste’molchilar bilan optimal 
sxemada biriktirish hisob-kitoblari hal etiladi. Natijada kozlanayotgan maqsad, ishlab 
chiqarish va tarnsport xarajatlaridan tashkil topgan minimal solishtirma xarajatlarga togri 
keladigan joylashtirish amalga oshadi. 
2.
Rejaga kirgan barcha korxonalar boyicha ishlab chiqarish hajmlarini hisoblab 
chiqish. Bunday hisob rejalashtirilayotgan davrning oxirgi yiliga va butun korib 
chiqilayotgan davrga korxonalarning iste’molchilar bilan biriktirilishi optimal degan 
nuqtai nazardan bajariladi. Bunday nuqtai nazarning asosi korxonalar ortasidagi 
aloqalarning uzoq muddatli bolishi ratsionalligidir.
3.
Har bir korxonadagi talab etilayotgan ishlab chiqarish hajmiga mos ravishda 
ishlab chiqarish quvvatlarini ostirib borishni rejalashtirish. Bunday rejani ishlab chiqish 
oziga mustaqil alohida masala, chunki ishlab chiqarish quvvatlarini kop marta kichik-
kichik bosqichlar bilan ostirib borish kapital mablaglar sarfning osishiga olib keladi, 

---

26 
ishlab chiqarish quvvatlarini birdaniga keskin ravishda kotarish esa ulardan tolaqonli 
foydalanishni qiyinlashtirib, ekspluatatsion xarajatlarning kopayib ketishiga olib keladi. 
Rejalashtirish jarayonida ishlab chiqarish quvvatlarini ostirishning shunday varianti 
aniqlanadiki, unda (barcha yillar boyicha) ishlab chiqarish solishtirma xarajatlarining 
umumiy miqdori iloji boricha minimal bolsin. Har bitta korxona uchun ishlab chiqarish 
quvvatlarini ostirish boyicha optimal reja ishlab chiqarishning natijasi birinchi kichik 
masala (podzadacha) yechimi boyicha belgilangan, yol xojaligini rivojlantirish 
maqsadida tuzilgan dasturdir. 
4.
Rejalashtirilayotgan davr ichida korxonalarni mahsulot iste’molchilariga 
biriktirish sxemalarini aniqlashtirish. 
Yol xojaligi korxonalarini rivojlantirish va joylashtirishni rejalashtirishning va 
joylashtirishning barcha kichik masalalari (podzadacha), ikkinchisi bundan mustasno, 
optimal masalalar bolib, iqtisodiy matematik uslublar va elektron-hisoblash texnikasi 
qollanishini talab qiladi. 
Birinchi va tortinchi masalalarni hal etishda chiziqli, uchinchisida esa dinamik 
dasturlashtirish uslublaridan foydalaniladi.