Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

Birinchidan, ochiq bozorda qimmatli qog‘ozlarni sotib olish 

operatsiyalarini kengaytirish zarur; 

Ikkinchidan, zaxiralash normasini shunday pasaytirish kerakki, bu 

hol o‘z-o‘zidan zarur zaxiralarni ortiqcha zaxiralar holatiga o‘tkazadi va 

pul mul’tiplikatorining miqdorini ko‘paytiradi; 

Uchinchidan, tijorat banklarini Markaziy bankdan qarz olish 

vositasida o‘z zaxiralarini ko‘paytirishga undash uchun hisob stavkasini 

pasaytirish muhimdir. 

Markaziy bank tomonidan qo‘llaniladigan bunday siyosiy qarorlar 

turkumi  arzon pullar siyosati deb ataladi. Bu siyosatni amalga 

---

 

72

oshirishdan maqsad jami xarajatlar hajmini va ish bilan bandlikni 

ko‘paytirish uchun kreditni arzon va oson olish mumkin bo‘ladigan qilib 

qo‘yishdan iborat. 

Iqtisodiyotdagi nomutanosibliklar kuchayib, inflatsiya darajasi 

yuqori bo‘lgan, chayqovchilik kengaygan bir sharoitda Markaziy bank 

pul massasini chegaralash yordamida konyunkturani «qizib ketishi»ning 

oldini olishga harakat qiladi. Bunda Markaziy bank quyidagi chora-

tadbirlarni amalga oshiradi: 

– tijorat banklarining zaxiralarini qirqish yo‘li bilan pul massasini 

qisqartirish uchun ochiq bozorda tijorat banklari va aholiga davlat qimmatli 

qog‘ozlarini sotish bo‘yicha operatsiyalar kengaytiriladi; 

– tijorat banklarini ortiqcha zaxiralardan o‘z-o‘zidan ozod qilish hamda 

pul multiplikatorini kamaytirish maqsadida zaxiralash me’yori oshiriladi; 

– tijorat banklarining Markaziy bankdan qarz olish vositasida o‘z 

zaxiralarini ko‘paytirishga bo‘lgan qiziqishni kamaytirish maqsadida hisob 

stavkalari ko‘paytiriladi.  

Markaziy bank tomonidan ko‘riladigan bu chora-tadbirlar jami